Με λίγο γκολφ ξεχνιέμαι

Δεν θα έπρεπε άραγε να φτιαχτούν υποδομές για τον τουρισμό, το «συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας» (που, κατά το γνωστό κλισέ, «δεν παράγει τίποτα»); Θα έπρεπε μήπως ν’ αφεθούν στο έλεος του Θεού τόσες οικογένειες, που περιμένουν κάθε χρόνο την τουριστική κίνηση για τα προς το ζην; Το ντοκυμανταίρ της Νέλλης Ψαρρού «Golfland?», δουλειά που αξίζει να συζητηθεί τουλάχιστον όσο και το «Debtocracy», εξηγεί πως τα πράγματα είναι αρκετά πιο περίπλοκα

Σε μια από τις τηλεοπτικές της εμφανίσεις που την καταξίωσαν στο ευρύ κοινό, η πάλαι ποτέ υπουργός Πάλλη-Πετραλιά καθησύχαζε προ ετών τους τηλεθεατές του «Μένουμε Ελλάδα»: επί υπουργίας της, και μετά την αναμφισβήτητη τουριστική επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων, είμαστε αισίως στα 17 γήπεδα γκολφ «και συνεχίζουμε». Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Γκολφ, αν και υπουργός –τότε- Οικονομικών, ο Πέτρος Δούκας επέμενε την ίδια εποχή ότι και άλλα γήπεδα «είναι αναγκαία». Ακόμα πιο ενθουσιώδης μάλιστα, συνάδελφός του στην Ομοσπονδία έβαζε τον πήχυ εκεί που έπρεπε: «Χωρίς το γκολφ η Ελλάδα είναι ανάπηρη». Το ΠΑΣΟΚ της πράσινης ανάπτυξης είχε λάβει το μήνυμα.

Πού είναι όμως το πρόβλημα; Δεν θα έπρεπε άραγε να φτιαχτούν υποδομές για τον τουρισμό, το «συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας» (που, κατά το γνωστό κλισέ, «δεν παράγει τίποτα»); Θα έπρεπε μήπως ν’ αφεθούν στο έλεος του Θεού τόσες οικογένειες, που περιμένουν κάθε χρόνο την τουριστική κίνηση για τα προς το ζην; Δεν θα έπρεπε η Αριστερά να ζητά πιο επίμονα απ΄όλους τις επενδύσεις που θα φέρουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη στην περιφέρεια;

Το ντοκυμανταίρ της Νέλλης Ψαρρού Golfland?, που προβλήθηκε χτες στο Πάντειο (και έπεισε ότι πρόκειται για μια δουλειά που αξίζει να συζητηθεί τουλάχιστον όσο και το Debtocracy), εξηγεί πως τα πράγματα με τον σκανδαλωδώς ευνοούμενο γκολφο-τουρισμό είναι αρκετά πιο περίπλοκα. Εξηγεί, για την ακρίβεια, πώς μια «αθώα» επιχείρηση προσέλκυσης εύπορων τουριστών στην Ελλάδα είναι δυνατό να συμπυκνώνει την πιο στυγνή επιδίωξη στιγμιαίας κερδοφορίας για λίγους, την πιο κραυγαλέα εκμετάλλευση της άγνοιας και των προσδοκιών επιβίωσης των τοπικών κοινωνιών, την πιο απροσχημάτιστη αδιαφορία για την ερημοποίηση και την κατασπατάληση φυσικών πόρων (που εξ ορισμού «συνοδεύουν» ανά τον κόσμο την κατασκευή γηπέδων γκολφ), αλλά και την πιο «στρατευμένη» στα συμφέροντα των λίγων λειτουργία του ελληνικού κράτους, που στην περίπτωση των μνημονιακών fast-track επενδύσεων παίρνει το χαρακτήρα ωμής, ολιγαρχικού τύπου παρέμβασης στην -κατά τα άλλα «ελεύθερη» – οικονομία της αγοράς.

Στηριζόμενη σε μια συστηματική έρευνα σε ολόκληρη τη χώρα, στην ανιδιοτελή δουλειά των συνεργατών της και στη συμβολή του The Press Project, η Ψαρρού υπογράφει ένα ντοκυμανταίρ που παίρνει θέση χωρίς να (χρειάζεται να) κάνει προπαγάνδα. Γεωλόγοι, εκπρόσωποι περιβαλλοντικών ΜΚΟ, νομικοί, κάτοικοι των περιοχών που «αναβαθμίστηκαν» ή απειλούνται με αναβάθμιση διά της γκολφοποίησης –και, από την άλλη, στελέχη επιχειρήσεων που «αδιαφορούν» για την πολιτική (αυτοί κάνουν μόνο μπίζνες), επιστρατευμένοι επιστήμονες και «ανοιχτόμυαλοι» φυσιολάτρες, παρελαύνουν σε ένα ντοκυμανταίρ 80 λεπτών που εικονογραφεί πιστά το περιεχόμενο της καπιταλιστικής ανάπτυξης και της δημοκρατίας στην εποχή του Μνημονίου.

Το θέμα του ντοκυμανταίρ, επισημαίνει η Ψαρρού, δεν είναι το γκολφ. Αυτό είναι μόνο το σύμπτωμα. Το ζήτημα είναι ότι η νοσηρή εμμονή σε ένα μοντέλο οικονομικής μεγέθυνσης κοινωνικά άδικο, οικολογικά καταστροφικό και –με τους όρους των ίδιων των νεοφιλελεύθερων- οικονομικά αναποτελεσματικό, δοκιμάζει όλο και πιο απειλητικά έναν σπάνιο φυσικό πλούτο, και μαζί τις αντοχές των κατοίκων μιας καθημαγμένης περιφέρειας, που προσπαθούν να επιβιώσουν στον τόπο τους, περιμένοντας θαύματα (όπως η αποκατάσταση μέσω του γκολφο-τουρισμού) που ποτέ δεν θα ‘ρθουν. Ταυτόχρονα, δοκιμάζει την εναπομείνασα δημοκρατία, στο βαθμό που η προστασία του δημόσιου συμφέροντος, η διαβούλευση και η λογοδοσία που αυτή απαιτεί, επικρίνονται απ’τους fast-trackers του γκολφ ως γραφειοκρατικά και αντιπαραγωγικά προσκόμματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που αποτρέπουν τους επιχειρηματικούς μεγαλοϊδεατισμούς τύπου Golfland, δημοσιεύονται όταν μέρος των επίμαχων έργων έχει ήδη ολοκληρωθεί. Στους μετανεοφιλελεύθερους καιρούς μας, Σύνταγμα μπορεί βεβαίως να υπάρχει, αρκεί να μην υπονομεύει με τις παρωχημένες ευαισθησίες του τον ιερό στόχο της ανάπτυξης…

Το θέμα είναι, λοιπόν, σοβαρό. Αν και δεν λέγεται ρητά στο ντοκυμανταίρ, η δημιουργία μιας Golfland στην Ελλάδα, εκτός από την επιβολή μιας αφόρητης και περιβαλλοντικά ζημιογόνας ομοιομορφίας στην περιφέρεια (στο φόντο ενός καπιταλισμού που αποθεώνει, υποτίθεται, την πολλαπλότητα και τη διαφορά), προλειαίνει το έδαφος, είτε για έναν «πόλεμο του νερού», στο πρότυπο της Βολιβίας, είτε για έναν «πόλεμο της γης», καθώς οι κρατικές απαλλοτριώσεις προς όφελος επιχειρηματιών θα δυσκολέψουν περισσότερο τη ζωή των αγροτών. Ως προς το πρώτο, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένα γήπεδο γκολφ απαιτεί τόσο νερό, όσο οι ανάγκες ύδρευσης μιας πόλης 12.000 κατοίκων: υπάρχουν ήδη πόλεις στην περιφέρεια που σήμερα αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές. Ως προς το δεύτερο, η έρευνα του «Ιού» της Ελευθεροτυπίας έχει γνωστοποιήσει ήδη από το 2005 τη διεθνή εμπειρία, αναφερόμενη μεταξύ άλλων σε αιματηρές επιδρομές του μεξικανικού στρατού ή δολοφονίες αγροτών από φιλιππινέζους παρακρατικούς.

Εδώ, βεβαίως, είναι Ελλάδα. Με ό,τι καλό ή κακό σημαίνει αυτό, ελπίζουμε η θαυμάσια δουλειά της Νέλλης Ψαρρού να αποτελέσει αφορμή για μια σοβαρή συζήτηση επί του θέματος.
Του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου
http://www.rednotebook.gr
http://www.nellypsarrou.com/