«Εξαιρετικός καλλιτέχνης, αηδιαστικός άνθρωπος»- Τι έγραφε ο Όργουελ για τον Σαλβαδόρ Νταλί

Ο Τζορτζ Όργουελ προσπαθώντας να ανιχνεύσει αυτό το ζήτημα έγραφε σε δοκίμιο του το 1944 για τον Σαλβαδόρ Νταλί ότι είναι ένα «εξαιρετικό ταλέντο, αλλά ταυτόχρονα ένα αηδιαστικό ανθρώπινο ον».

Η κρίση αυτή φαντάζει εξαιρετικά σκληρή, ωστόσο ο Όργουελ πατάει πάνω στην αυτοβιογραφία του ζωγράφου, στην οποία περιγράφει περιστατικά και συναισθήματα από τη ζωή του . Τα επεισόδια στα οποία αναφέρεται είναι αρκετά έντονα, όπως για παράδειγμα όταν ο ζωγράφος περιγράφει ότι χτυπάει την τριών ετών αδερφή του στο κεφάλι “σαν να ήταν μπάλα”, τρέχοντας στη συνέχεια με τη χαρά που του προκάλεσε αυτή η άγρια πράξη. Πολλές ακόμα περιγραφές βίαιων πράξεων στη νεανική και την εφηβική του ηλικία, συχνά με αποδέκτες νεαρά κορίτσια ή ζώα, προκάλεσαν την αγανάκτηση και τα σχόλια του Όργουελ. “Ακόμα και φανταστικές να είναι αυτές οι ιστορίες”, γράφει ο Όργουελ, “το σημαντικό είναι ότι εκπορεύονται από την ψυχοσύνθεση και τη φαντασία ενός ανθρώπου που μάλλον αυτό θα ήθελε να κάνει και στην πραγματικότητα”.

Ο Όργουελ δεν απορρίπτει σε καμία περίπτωση την αξία των έργων του Νταλί και αποστασιοποιείται πλήρως από τις κρίσεις ανθρώπων που θα το αφόριζαν για ηθικούς λόγους. “Κάποιοι άνθρωποι δεν παραδέχονται ότι αυτό που είναι ηθικά υποβαθμισμένο, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι αισθητικά ορθό. Μία επικίνδυνη θέση που υιοθετείται από συντηρητικούς και θρησκευτικούς κύκλους, από αυταρχικούς φασίστες που καίνε βιβλία στην πυρά και εκφυλίζουν την τέχνη. Μάρτυρας η κατακραυγή εναντίον του Τζέιμς Τζόις και του Μάρσελ Προυστ στην Αμερική”. Την ίδια στιγμή όμως, υποστηρίζει ότι δεν μπορεί κανένας να αγνοήσει την ηθική στάση του Νταλί απέναντι σε καίρια ζητήματα, ούτε να αφαιρέσει και αυτή τη διάσταση από το καλλιτεχνικό έργο. Οι δύο άνδρες υιοθέτησαν και μία εντελώς διαφορετική πολιτική δράση και στάση απέναντι στα συγκλονιστικά κοινωνικά γεγονότα της εποχής. Ο Όργουελ πολέμησε τον φασισμό στην Ισπανία, τη στιγμή που ο Νταλί “φλέρταρε” εκκεντρικά με τις αντιλήψεις του Φράνκο.

Ο Όργουελ με αυτή την τοποθέτηση αναζητά τελικά μια “μέση λύση” ανάμεσα στην ηθική καταδίκη και την αισθητική ασυλία.