«Ξένες πόρτες»: Ένα αδημοσίευτο κείμενο του Μάνου Ελευθερίου με τη Νένα Μεντή

Γι’ αυτό και την παράσταση διατρέχουν χαρακτηριστικές μελωδίες και ποιήματα που έχουν συνδεθεί με τον Μάνο Ελευθερίου και την ιδιαίτερη πατρίδα του. Οι Ξένες πόρτες, ένα κείμενο βαθιά προσωπικό για τον μεγάλο δημιουργό, εκφράζουν ίσως εντέλει το συλλογικό ασυνείδητο ενός ολόκληρου λαού.

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Μάνος Καρατζογιάννης, ένας νέος δημιουργός που έχει ήδη διανύσει μία αξιόλογη πορεία  στο χώρο του θεάτρου, αλλά που κυρίως έχει ξεχωρίσει για  την  βαθιά του αγάπη και πίστη στο νεοελληνικό έργο. 

Τη δραματουργική επεξεργασία και την πρωτότυπη μουσική της παράστασης υπογράφουν αντίστοιχα ο Θανάσης Νιάρχος και ο Γιώργος Ανδρέου, στενοί συνεργάτες του Μάνου Ελευθερίου όσο ήταν εν ζωή.

Σημείωμα σκηνοθέτη:

Καταφυγή μέσα στη νύχτα του θανάτου

Πέρασαν τα χρόνια σαν το σκοτεινό ποτάμι

πέρασες και συ μέσα στη ζωή μου

Τώρα που κάθομαι να λογαριάσω

πόσοι χαθήκαν

πόσοι μας άφησαν

και ποιοι σκορπίσανε

Τώρα που κάθε μέρα λιγοστεύουν

εκείνοι που μας πόνεσαν

Όσοι μας βρήκανε στη νύχτα του θανάτου

Εγώ σε ονομάζω καταφυγή μου, 

Ευαγγελία Πίσσα.

Καταφυγή «ονομάζει» τη γιαγιά του ο Μάνος Ελευθερίου στο τραγούδι που γράφει για εκείνην και μελοποιεί ο Μίκης Θεοδωράκης στα 1974. Και πράγματι για τους περισσότερους απο μας η αγάπη της γιαγιάς, ίσως λόγω και της ανιδιοτέλειάς της, λειτουργεί ως καταφυγή για το σκοτεινό ποτάμι του καθενός μας αφού το χνάρι της, συχνά ερήμιν μας, είναι έντονο όχι μόνο στη μνήμη αλλά στο βίο και το έργο μας.

Οι Ξένες πόρτες είναι ένα αδημοσίευτο κείμενο που ηχογράφησε και απομαγνητοφώνησε ο Μάνος Ελευθερίου και, πέντε χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, το εμπιστεύτηκε στη Νένα Μεντή. Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στη Σύρο από τις αρχές του 20ού αιώνα κι έπειτα, μέσα από τη διήγηση της γιαγιάς του Ευαγγελίας Διγενή -Αντωνοπούλου.

Οι αφηγήσεις της γιαγιάς – Ευαγγελίας Πίσσα (όνομα του τελευταίου της συζύγου) διαπλέκουν όχι μόνο το προσωπικό και το συλλογικό, εν προκειμένω της ίδιας και της Σύρας των αρχών του περασμένου αιώνα, αλλά και τα αλληλένδετα, συχνά αόρατα στοιχεία του ανθρώπου και του δημιουργού, στην περίπτωσή μας του αείμνηστου Μάνου Ελευθερίου. 

Χάρη στη Νένα Μεντή που διαφύλαξε τα χειρόγραφα του με τις απομαγνητοφωνημένες σκόρπιες ηχογραφήσεις αλλά και στους συνεργάτες μου, Θανάση Νιάρχο και Χριστιάνα Μαντζουράνη, μπορέσαμε να συνθέσουμε ένα κείμενο αυθεντικό στη γραφή του, ακριβές στην εκφρασή του αλλά και πρωτόγνωρο στη θεματική του μια και παρουσιάζει ίσως για πρώτη φορά τόσο γλαφυρά την σκληρότητα της ελληνικής επαρχίας. Μοτίβο που μαζί με την αγάπη του Μάνου Ελευθερίου για το θέατρο και την ίδιαίτερη πατρίδα του, τη Σύρο, καθώς και τον αέναο αγώνα για το δίκαιο συναντάμε συχνά στο σύνολο του έργου του. Στοιχεία που κάνουν τον μεγάλο στιχουργό, πεζογράφο και συλλέκτη να αποτελεί συχνά τη δική μας ποιητική «καταφυγή» στην προσωπική και τη συλλογική μας μνήμη.

Μάνος Καρατζογιάννης

Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους

Δραματουργική επεξεργασία – σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης

Δραματουργική συνεργασία: Θανάσης Νιάρχος – Χριστιάνα Μαντζουράνη

Μουσική: Γιώργος Ανδρέου

Σκηνικά: Γιάννης Αρβανίτης

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου

Ερμηνεία: Νένα Μεντή

Διεύθυνση παραγωγής: Μαρία Κωνσταντάκη

Video: Δήμητρα Τρούσα

Διάρκεια: 70 λεπτά