Κώστας Θωμαΐδης: «Ναι, φωνή της απουσίας είναι ο ραδιοφωνικός ήχος»

Ποιος είναι ο ήχος της απουσίας; Και πώς γίνεται η απουσία να γίνεται εικόνα, να παίρνει κίνηση, να γίνεται χρόνος, ενώ τα πάντα γύρω σου µένουν απελπιστικά ακίνητα και επαναλαµβανόµενα; Πώς γίνεται σε µια εποχή υποχρεωτικής αποµόνωσης όλα να ζωντανεύουν και να βαθαίνουν;

Ναι, φωνή της απουσίας είναι ο ραδιοφωνικός ήχος. Γιατί ευτυχώς η ραδιοφωνική συχνότητα καταφέρνει και τρυπώνει παντού. Σπάει τη σιωπή και σε καιρούς δύσκολους, σκοτεινούς και ανυποψίαστους καταφέρνει και γίνεται πιστός σύντροφος. Αλλά και συνοµιλητής σε µια (φανταστική έστω) συνύπαρξη γεµάτη εικόνες, φωνές, µουσικές που µε τη σειρά τους καταφέρνουν να σε µεταφέρουν αλλού. Οπου µπορεί να ταξιδέψει η ψυχή, όπου η φαντασία δεν είναι µόνο υπόθεση λογοτεχνική αλλά δηµιούργηµα της ανθρώπινης µοναχικότητας, µέσα από τις συχνότητες των ερτζιανών.

Κι έτσι σε δύσκολους καιρούς, όταν καθένας διαπραγµατεύεται την αληθινή ελευθερία του και όλοι µαζί –καθένας από τον χώρο του– αναρωτιόµαστε πού το πάει η «ξέφρενη» δηµοκρατία µας, το ραδιόφωνο καταφέρνει να επαναπροσδιορίζει έννοιες, αισθήσεις, να χρωµατίζει απουσίες, να χρωµατίζει τις σκιές.

Μουσικές που γεννήθηκαν κάπου αλλού, κάποτε, µπορεί και να µην είχες γεννηθεί, κι όµως είσαι βέβαιος πως κατοικούν εντός σου, φωνές που πρωτάκουσες πολύ προτού δεις το πρόσωπο του ερµηνευτή, παιχνίδια που έµαθες από έναν αόρατο δάσκαλο που ήταν µόνο ήχος.

Μια αναντικατάστατη µοναδική εµπειρία είναι το ραδιόφωνο σε κάθε εποχή. Από την εποχή του πατέρα, τότε που καθόταν, νέος πολύ, να ακούει ειδήσεις για µια χώρα σκλαβωµένη και λαβωµένη, και λίγο αργότερα την εποχή του άδικου, από τα βροχερά λασπωµένα κυριακάτικα απογεύµατα των αγώνων ποδοσφαίρου, πάντα σε καθεστώς απαγόρευσης, τότε που πίστευες πως όλα συµβαίνουν δίπλα σου, τότε που γινόσουν ένα µε τους πανηγυρισµούς των φιλάθλων σε αγώνες που ζωντάνευαν µέσα από τη φαντασία σου.

Μια σπάνια συντροφιά είναι το ραδιόφωνο. Σε µια εποχή όπου τα πάντα περιορίζονται αναγκαστικά. Βοηθάει για µια φυγή από µια νωχελικά επαναλαµβανόµενη καθηµερινότητα. Βοηθάει να ξεφεύγεις από τα κλισέ της τηλεοπτικής έκπτωσης. Βοηθάει να µοιραστείς µια µνήµη που υπό άλλες συνθήκες θα είχες λησµονήσει.

Κάθε τραγούδι έχει µια προσωπική σχέση µε τον ακροατή του. Είναι σαν να γράφτηκε για όλους αλλά και για τον καθένα ξεχωριστά. Και το τραγούδι έχει τη δύναµη να γίνεται χρόνος προσωπικός για κάθε ακροατή. Χρόνος του κάποτε που άλλοτε αθροίζει παρελθόν κι άλλοτε αθροίζει µέλλον.

Ξαναθυµόµαστε µέσα από τη ραδιοφωνική ακρόαση. Και ταξιδεύουµε. Στο παρελθόν ή στην ευχή του µέλλοντος που ονειρευτήκαµε. Οι εικόνες πολλές, οι σιωπές περισσότερες.

Υπάρχει όµως µια αναντικατάστατη δύναµη του ραδιοφώνου. Σε µια εποχή που κάνουν τα πάντα για να ξεχάσεις, µέσα από τη φτήνια και την επανάληψη, το ραδιόφωνο ευτυχώς έχει τη δύναµη να σε κάνει να θυµάσαι. Κι αυτό είναι µεγάλη δύναµη στα χέρια των µοναχικών. Η µνήµη. Γιατί δεν πρέπει να ξεχάσουµε. Και το ραδιόφωνο κρατάει ζωντανή τη µνήµη παντοτινά παρούσα.

23.11.2020