Εκτός ελέγχου βρίσκεται η κατάσταση στο Καζακστάν, καθώς μαζικές αντικυβερνητικές διαδήλωσες με αφορμή τις υπέρογκες αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου οδήγησαν σε σφοδρές συγκρούσεις με την αστυνομία.
Η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ διαδηλωτές κατέλαβαν το αεροδρόμιο της μεγαλύτερης πόλης της χώρας, Αλμάτι.
Σύμφωνα με πληροφορίες που μεταδίδουν διεθνή μέσα ενημέρωσης δεκάδες είναι οι τραυματίες από τις συγκρούσεις, ενώ άλλες πηγές κάνουν λόγο και για νεκρούς.
Νωρίτερα, ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ Ζομάρτ Τοκάγεφ δήλωσε ότι θα απαντήσει «με τη μέγιστη σκληρότητα» στις διαδηλώσεις, κάνοντας λόγο για «μαζικές επιθέσεις» εναντίον των δυνάμεων της τάξης και για «νεκρούς και τραυματίες» μεταξύ των αστυνομικών.
Ο ίδιος, απομάκρυνε και τον ανιψιό του Ναζαρμπάγεφ από τη θέση του δεύτερου στην ιεραρχία της Επιτροπής Κρατικής Ασφαλείας, διαδόχου της σοβιετικής KG.
Παράλληλα, ανέλαβε και επικεφαλής του ισχυρού Συμβουλίου Ασφαλείας στη θέση του Ναζαρμπάγεφ ο οποίος, στα 81 του, μολονότι παραιτήθηκε από την προεδρία το 2019, συνεχίζει να ασκεί σημαντική επιρροή στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Είχε προηγηθεί κατάληψη στο δημαρχείο της πόλης Αλμάτι και άλλων κυβερνητικών κτιρίων από διαδηλωτές, ενώ μετά την κατάληψη του αεροδρομίου, όλες οι πτήσεις από και προς το Αλμάτι έχουν ανασταλεί προσωρινά.
Η αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους Jazeera Airways του Κουβέιτ ήταν η πρώτη που ανακοίνωσε ότι διακόπτει τις πτήσεις από και προς το Αλμάτι, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή.
This is reportedly the airport in Almaty, #Kazakhstan. Flights from Minsk have been suspended. However, a few hours ago, the airport in the Belarusian capital first started to board passengers flying to Almaty, only later it stopped. The plane still wanted to fly despite unrest pic.twitter.com/Iqrzrnjnr6
— Hanna Liubakova (@HannaLiubakova) January 5, 2022
This is what the area in front of the Almaty International Airport looks like now, which has been seized by protesters.
#Kazakhstan pic.twitter.com/tdVReOBvHy— The RAGE X (@theragex) January 5, 2022
Σχεδόν ταυτόχρονα, ο πετρελαϊκός όμιλος Chevron Corp ανακοίνωσε ότι «εργάζεται για να τερματίσει» τις κινητοποιήσεις στις οποίες προχώρησαν οι εργαζόμενοί του στην κοινοπραξία Tengizchevroil (TCO) με αφορμή τις κυβερνητικές πολιτικές. Η αμερικανική εταιρεία είναι ο μεγαλύτερος ξένος παραγωγός πετρελαίου στο Καζακστάν, αφού κατέχει το 50% των μετοχών της κοινοπραξίας Tengizchevroil. Ένας εκπρόσωπος διαβεβαίωσε ότι δεν έχει επηρεαστεί η παραγωγή πετρελαίου λόγω των κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας.
Ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ Ζομάρτ Τοκάγεφ νωρίτερα προειδοποίησε ότι θα απαντήσει «με τη μέγιστη σκληρότητα» στις διαδηλώσεις, κάνοντας λόγο για «μαζικές επιθέσεις» εναντίον των δυνάμεων της τάξης και για «νεκρούς και τραυματίες» μεταξύ των αστυνομικών.
You’re watching cops surrendering en masse today to the ppl of Kazakhstan. After days of challenging resistance & the downfall of the govt. Never forget, it’s we the workers who hold power, in every country – and we can change things ANY TIME WE WANT. pic.twitter.com/jlhiz2DG9X
— GhostofDurruti (@RobTheRich0001) January 5, 2022
Το Ίντερνετ και τα κινητά τηλέφωνα δε λειτουργούν σήμερα στη χώρα. Στο Αλμάτι, την οικονομική πρωτεύουσα του Καζακστάν, το πλήθος κατέλαβε κυβερνητικά κτίρια. Μετά τις συγκρούσεις με τους διαδηλωτές οι αστυνομικοί φαίνεται να αποχώρησαν από ορισμένους δρόμους της πόλης. Ένας κάτοικος, που μίλησε στο πρακτορείο Reuters αφού αναμίχθηκε με τους διαδηλωτές, είπε ότι οι περισσότεροι από αυτούς φαίνεται ότι προέρχονται από τα φτωχά προάστια ή από γειτονικά χωριά και κωμοπόλεις.
#Kazakhstan: There are reports, that there are military or police snipers on the rooftops, however there are also reports of some police/military proclaiming solidarity with the protesters. pic.twitter.com/UtWdx17n02
— P J EHLICH (@p_ehlich) January 5, 2022
Στην κεντρική πλατεία κάποιοι μοίραζαν βότκα και συζητούσαν αν θα πρέπει να κατευθυνθούν προς την αγορά ή προς τα εύπορα προάστια για να λεηλατήσουν την περιοχή. «Επικρατεί αναρχία στον δρόμο. Η αστυνομία δεν φαίνεται πουθενά», είπε ο κάτοικος.
Βίντεο που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο δείχνουν διαδηλωτές να φωνάζουν συνθήματα κάτω από ένα γιγαντιαίο άγαλμα του πρώην προέδρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, το οποίο έχουν δέσει με σχοινιά, προσπαθώντας να το κατεδαφίσουν. Η γυναίκα που ανάρτησε το βίντεο στο Twitter ανέφερε ότι το τράβηξε στην πόλη Ταλντικόργκαν, στο ανατολικό Καζακστάν.
Νωρίτερα, μέσω του Instagram, ένας Καζάκος μπλόγκερ έδειχνε σε ζωντανή μετάδοση την πυρκαγιά στο γραφείο του δημάρχου του Αλμάτι, ενώ στο βάθος ακούγονταν πυροβολισμοί. Σε άλλα βίντεο φαίνεται να καίγονται τα γραφεία της εισαγγελίας.
Το κίνημα διαμαρτυρίας ξεκίνησε την Κυριακή από μια επαρχιακή πόλη με αφορμή την αύξηση της τιμής του υγραερίου και επεκτάθηκε στο Αλμάτι τη νύχτα της Τρίτης προς την Τετάρτη. Δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου είπαν ότι είδαν αστυνομικούς να ρίχνουν δακρυγόνα και βομβίδες κρότου-λάμψης για να διαλύσουν ένα πλήθος 5.000 ανθρώπων. «Κυβέρνηση παραιτήσου» και «Έξω ο γέρος» (σ.σ. ο Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ), φώναζαν οι συγκεντρωμένοι.
Σήμερα το απόγευμα, χιλιάδες άνθρωποι κατέλαβαν το δημαρχείο της πόλης. Άνδρες που φορούσαν αστυνομικές στολές θεάθηκαν να κατεβάζουν τις ασπίδες και τα κράνη τους και να αγκαλιάζουν τους διαδηλωτές. «Πέρασαν με το μέρος μας», φώναξε μια γυναίκα.
Η κρίση του υγραερίου
Το κίνημα διαμαρτυρίας ξεκίνησε την Κυριακή, μετά την αύξηση της τιμής του υγραερίου, στην πόλη Ζαναοζέν, στο δυτικό Καζακστάν. Κατόπιν επεκτάθηκε στο Ακτάου, στις όχθες της Κασπίας και στο Αλμάτι.
Η κυβέρνηση προσπάθησε αρχικά να κατευνάσει τα πνεύματα, χωρίς επιτυχία, ανακοινώνοντας τη μείωση της τιμής του υγραερίου στα 50 τένγκε (0,1 ευρώ) το λίτρο, αντί για 120.
Η αύξηση της τιμής θεωρείται άδικη από τους πολίτες, δεδομένου ότι το Καζακστάν διαθέτει τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Σήμερα η κρατική τηλεόραση μετέδωσε ότι συνελήφθη ο διευθυντής μιας μονάδας υγραερίου και ένας άλλος αξιωματούχος στην περιφέρει Μανγκιστάου, όπου βρίσκεται η Ζαναοζέν. Κατηγορούνται ότι «αύξησαν την τιμή του αερίου χωρίς λόγο» γεγονός που «υποκίνησε μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα».
Το Καζακστάν, η μεγαλύτερη οικονομία της κεντρικής Ασίας, που στο παρελθόν έβλεπε διψήφια ποσοστά ανάπτυξης, είδε το τένγκε να υποτιμάται και τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται, λόγω της μείωσης της τιμής του πετρελαίου και της οικονομικής κρίσης στη Ρωσία. Η περιοχή Μανγκιστάου εξαρτάται από το υγραέριο, το οποίο είναι βασικό καύσιμο για τα αυτοκίνητα και κάθε αύξηση της τιμής του συμπαρασύρει και τις τιμές των τροφίμων που ήδη έχουν αυξηθεί από την αρχή της πανδημίας της Covid-19.