«Ουδέν Νεότερον από το Δυτικό Μέτωπο» – H ταινία του Netflix που καθηλώνει

Ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1898 στο Όσναμπρικ της Γερμανίας και μεγάλωσε σε εργατική οικογένεια. Το πραγματικό του όνομα ήταν Πάουλ το οποίο στη συνέχεια το άλλαξε σε Μαρία προς τιμήν της μητέρας του. Το 1916 ο Ρεμάρκ θα καταταγεί εθελοντικά για να πολεμήσει στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως και ο 18χρονος ήρωας του φιλμ που έχει το αυθεντικό όνομα του συγγραφέα (Πάουλ) θα ξεγελαστεί από τον ηρωισμό και τις ιδέες για το «μεγαλείο του πολέμου» με τις οποίες φουσκώνουν τα μυαλά των παιδιών οι καθηγητές τους και θα βρεθεί στην καρδιά του σκότους. Η ταινία ξεκινάει με μια σφαγή στα γερμανικά χαρακώματα την οποία παρακολουθούμε μέσα από τα έντρομα μάτια ενός στρατιώτη ονόματι Χάινριχ Γκέρμπερ. Ο Χάινριχ θα βρει φριχτό θάνατο και το άψυχο κορμί του θα μπει στη λίστα των «ένδοξων νεκρών του γερμανικού έθνους» ενώ τα ρούχα του θα επιδιορθωθούν με σκοπό να χρησιμοποιηθούν από τον επόμενο (μελλοθάνατο;) στρατιώτη. Ο Πάουλ και οι φίλοι του θα παραλάβουν με ενθουσιασμό τις στολές τους αλλά ο νεαρός ιδεαλιστής θα επιστρέψει στο κέντρο διανομής ρουχισμού για να ενημερώσει τους υπεύθυνους ότι μάλλον του έδωσαν λάθος στολή καθώς πάνω στη φόδρα του στρατιωτικού πουκαμίσου του είναι γραμμένο το όνομα Χάινριχ.

Πρόκειται για μία μόνο από τις πολλές εξαίσιες σκηνές του φιλμ που δείχνουν τη φρίκη του πολέμου με απαράμιλλη απλότητα. Υπάρχουν κι άλλα ανθρώπινα στιγμιότυπα (η σκηνή που ο Πάουλ διαβάζει το γράμμα της γυναίκας του αμόρφωτου συμπολεμιστή του κ.α.) που υπογραμμίζουν διαρκώς την διάψευση των ιδανικών των αφελών στρατιωτών. Θυμίζουμε πως ο Ρεμάρκ έγραψε το μυθιστόρημα του το 1929 με βάση τις πολεμικές εμπειρίες του από το μέτωπο της Φλάνδρας (τον Ιούλιο του 1917 τραυματίστηκε σοβαρά και έμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου σε στρατιωτικό νοσοκομείο στη Γερμανία) ενώ το 1930 γυρίστηκε η ταινία-διασκευή του Λούις Μάιλστοουν με τον ίδιο τίτλο. Ένα ικανοποιητικό ριμέικ εκείνου του φιλμ αποτελεί η τηλεταινία του Ντέλμπερτ Μαν που γύρισε το 1979 με τους Ρίτσαρντ Τόμας, Έρνεστ Μποργκάιν και Ντόναλντ Πλέζανς στους κεντρικούς ρόλους. Η νέα βερσιόν του γερμανού Γκέρμπερ είναι πιο πιστή στο αντιηρωικό πνεύμα του βιβλίου καθώς εστιάζει στην σπαραχτική οδύνη που προκαλεί η απομυθοποίηση των νεανικών ονείρων και η καταγραφή του “μεγαλύτερου ομαδικού εγκλήματος στην ιστορία” σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα. Το 1933 τα βιβλία του Ρεμάρκ κάηκαν από το ναζιστικό καθεστώς και ο ίδιος αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία πριν μεταναστεύσει το 1939 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1948 ο Ρεμάρκ επέστρεψε στην Ελβετία όπου και έζησε ως το τέλος της ζωής του. Πέθανε στο Λοκάρνο στις 25 Σεπτεμβρίου 1970.

Η ταινία «Ουδέν Νεότερον από το Δυτικό Μέτωπο» που προβάλλεται στο Netflix ήταν υποψήφια για την Χρυσή Σφαίρα καλύτερου διεθνούς φιλμ αλλά ηττήθηκε από την «Argentina 1985» του αργεντίνου Σαντιάγκο Μίτρε και πριν από δύο μέρες προτάθηκε για 14 βραβεία BAFTA, περισσότερα ακόμη κι από τα «Πνεύματα του Ινίσεριν» ή την περιπέτεια «Τα πάντα όλα» που ακολουθούν με 10 υποψηφιότητες.