Στις 22 Μαΐου του 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης έπεφτε βαριά τραυματισμένος στο δρόμο από τα χτυπήματα με κλομπ των ακροδεξιών Σπύρου Κοτζαμάνη και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη. Ήταν λίγο μετά από ομιλία που είχε στην Θεσσαλονίκη, μαζί με τον Γιώργο Τσαρουχά, στην εκδήλωση των «Φίλων της Ειρήνης», παρουσία ισχυρής αστυνομικής δύναμης, αλλά και δυνάμεων της ακροδεξιάς. Ο Γιώργος Τσαρουχάς κακοποιήθηκε μπροστά στους αστυνομικούς, όταν ζήτησε την απομάκρυνση των ακροδεξιών, ενώ ο Γρηγόρης Λαμπράκης τραυματίστηκε σοβαρά την ώρα που έβγαινε από το κτίριο. Εξέπνευσε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ πέντε μέρες μετά.
Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή. Η κηδεία του μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης, καθώς 500.000 άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους μετά την κηδεία του, όπου ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος τον αποχαιρέτησε με αυτό το ποίημα:
«Έπεσε ο μέγας δρυς στη γης, σε μέγα αγώνα – πουλιά και φύλλα στάθηκαν στον ουρανό η Ελλάδα τον εκράτησε στα δυο της γόνα, στο βαθυπόρφυρο του Μάη εσπερινό κι ενώ από τους πόρους της η οργή της αίμα ιδρώνει, τινάζεται όλη ανάμεσα στον άγιο λαό, κι ολόρθη τον υψώνει, μεσιανό καδρόνι, ψηλά, στο θόλο, στης Ειρήνης το ναό».
Η δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης έφεραν στο φως σχέσεις των αρχών με ένα ακροδεξιό παρακράτος. Ο ανακριτής Σαρτζετάκης απήγγειλε, μάλιστα, κατηγορίες και εναντίον ανώτατων αξιωματικών της Χωροφυλακής. Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάσθηκαν τον Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση και απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, ενώ ο ακροδεξιός πολιτικός και στρατιωτικός Ξενοφών Γιοσμάς (αποκαλούμενος και «Φον Γιοσμάς» λόγω της δωσιλογικής δράσης του) προφυλακίστηκε με την κατηγορία της ηθικής αυτουργίας αλλά αθωώθηκε, ενώ τελικά καταδικάστηκε για διατάραξη της κοινής ειρήνης.
�Ү�_Bz]�N1
