Ο Ίταλο Καλβίνο συνθέτει στις “Αόρατες Πόλεις” ένα πλέγμα ονειρικών πόλεων και ταξιδιών. Οι πόλεις που ζούμε δεν είναι αόρατες. Οι πόλεις όμως που μπορούμε να φανταστούμε; Αυτές είναι που μας σαγηνεύουν μέσα από τα περάσματα της μνήμης και του απροσδόκητου. Οι πόλεις αυτές δεν εντοπίζονται στον χάρτη, ούτε καταγράφονται με πραγματικές ιστορίες. Μόνο να τις ψηλαφίσουμε νοητά μπορούμε, αφήνοντας τον εαυτό μας να αφεθεί στην τολμηρή αφήγηση του Καλβίνο.
Αποσπάσματα από τις Αόρατες Πόλεις:
“Είναι φορές που μου φαίνεται ότι η φωνή σου έρχεται σ’ εμένα από μακριά, ενώ εγώ είμαι φυλακισμένος σ’ ένα φανταχτερό κι αβίωτο παρόν, στο οποίο όλες οι μορφές της ανθρώπινης συμβίωσης έφτασαν στα άκρα του κύκλου τους και κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ποιες νέες μορφές θα πάρουν. Και ακούω από τη φωνή σου τις αόρατες αιτίες για τις οποίες οι πόλεις ζούσαν, και για τις οποίες ίσως, μετά το θάνατό τους, θα ξαναζήσουν”.
————————————————————————–
“Αν θέλετε πιστέψτε με. Θα σας πω τώρα πώς είναι φτιαγμένη η Οκτάβια, η αραχνοΰφαντη πόλη. Υπάρχει ένα βάραθρο ανάμεσα σε δύο απόμακρα βουνά: η πόλη είναι επάνω στο κενό, δεμένη απ’ τις δυο κορυφές με σκοινιά, αλυσίδες και γεφυράκια. Περπατάς πάνω στα ξύλινα δοκάρια, προσέχοντας να μη βάλεις το πόδι στα διάκενα ή πιάνεσαι απ’ τους κόμπους του κανναβόσκοινου. Κάτω, για εκατοντάδες κι εκατοντάδες μέτρα, δεν υπάρχει τίποτα: κάποιο σύννεφο περνάει πιο κάτω διακρίνεται το βάθος της χαράδρας.
Αυτά είναι τα θεμέλια της πόλης: ένα δίχτυ που χρησιμεύει για πέρασμα και για στήριγμα. Τα υπόλοιπα, αντί να υψώνονται πάνω, κρέμονται κάτω: σκάλες από σκοινί, αιώρες, σπίτια φτιαγμένα σα σακιά, κρεμάστρες, βεράντες σαν πλοιαράκια, ασκιά νερού, μπεκ γκαζιού, σούβλες, καλάθια κρεμασμένα με σπάγκους, αναβατόρια, καταιωνιστήρες, μονόζυγα και κρίκοι για παιχνίδια, εναέρια βαγόνια, πολύφωτα, γλάστρες με αναρριχώμενα φυτά.
Κρεμασμένη στην άβυσσο, η ζωή των κατοίκων της Οκταβίας είναι λιγότερο αβέβαιη απ’ ό,τι στις άλλες πόλεις. Ξέρουν πως το δίχτυ θα κρατήσει όσο αντέξει”.
————————————————————-
“Κάθε πόλη που περιγράφεται είναι στην ουσία η ίδια πόλη κάτω από ένα άλλο πρίσμα. Είναι η χαρά μας ή η λύπη μας όπως την βλέπουμε στο χώρο, τα συναισθήματά μας που γιγαντώνονται καταλαμβάνοντας τις τρεις διαστάσεις. Η διάθεση μας αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Κι έτσι, τις ίδιες παραστάσεις μπορεί να τις βλέπουμε με άλλο τρόπο ή ακόμα να ανακαλύπτουμε νέες που ποτέ ως τώρα δεν είχαμε δει.
Ο κόσμος μας δεν είναι ποτέ βαρετός…”
————————————————————-
“Κι όμως στη Ράισα, κάθε στιγμή υπάρχει ένα παιδί που από ένα παράθυρο γελάει σε ένα σκυλί που πήδηξε σ’ ένα υπόστεγο για να δαγκώσει ένα κομμάτι μπομπότας που έφυγε από τα χέρια ενός κτίστη ο οποίος ψηλά από το ικρίωμα φώναξε “Καρδούλα μου άσε με να βουτήξω στο πιάτο σου” σε μια νεαρή ταβερνιάρισσα που κρατάει ένα πιάτο με κρέας ραγκού κάτω από την πέργκολα, χαρούμενη γιατί πρόκειται να το σερβίρει στον ομπρελά που γιορτάζει το κλείσιμο μιας καλής δουλειάς, ένα παρασόλι από τη λευκή δανδέλα που αγοράστηκε από μια κυρία της καλής κοινωνίας για να καμαρώνει σαν παγόνι στις ιπποδρομίες, ερωτευμένη με έναν αξιωματικό που της χαμογέλασε ενώ πηδούσε τον τελευταίο φράχη, ευτυχής ο ίδιος αλλά ακόμα πιο ευτυχισμένο το άλογό του το οποίο σχεδόν πετούσε πάνω από τα εμπόδια βλέποντας να πετά στον ουρανό μια πετροπέρδικα, ευτυχισμένο πουλί άρτι απελευθερωμένο από το κλουβί ενός ζωγράφου, ευτυχισμένου που κατάφερε να το ζωγραφίσει φτερό το φτερό με κηλίδες κόκκινες και κίτρινες στη μινιατούρα εκείνης της σελίδας του βιβλίου στο οποίο ο φιλόσοφος λέει:
“Και στη Ράισα, πόλη θλιμμένη, υπάρχει ένα αόρατο νήμα που, για μια στιγμή, δένει ένα ζωντανό πλάσμα με ένα άλλο και έπειτα κόβεται, ύστερα επανασυνδέει κάποια κινούμενα σημεία σχεδιάζοντας γρήγορες φιγούρες ώστε, σε κάθε στιγμή, η δυστυχισμένη πόλη να περιλαμβάνει μια ευτυχισμένη πόλη που η ίδια ούτε καν υποψιάζεται ότι υπάρχει”.
———————————————————————————————————————–
“Αν προχωρήσεις με κατεύθυνση το νότο, θα συναντήσεις σε τρεις μέρες την Αναστασία, πόλη που βρέχεται από ομόκεντρα κανάλια και που από πάνω της πετάνε αετοί. Θα έπρεπε τώρα να απαριθμήσω τα εμπορεύματα που συμφέρει κανείς ν ΄αγοράσει εδώ: τον αχάτη, τον όνυχα , το χρυσοπράσιο και τις άλλες ποικιλίες του χαλκηδόνιου. Να παινέσω το κρέας του χρυσοφασιανού που εδώ το μαγειρεύουν σε φωτιά από μεστωμένα ξύλα κερασιάς με άφθονη ρίγανη. Να πω για τις γυναίκες που είδα να λούζονται στη στέρνα του κήπου και που κάποιες φορές – έτσι τουλάχιστον λέγεται – φωνάζουν στον περαστικό να γδυθεί και να πέσει μαζί τους στο νερό.
Αλλά με αυτές τις πληροφορίες δεν θα σου αποκάλυπτα τον πραγματικό χαρακτήρα της πόλης, γιατί, ενώ η περιγραφή της Αναστασίας δεν κάνει τίποτε άλλο από το να ξυπνά τη μια μετά την άλλη τις επιθυμίες για να σε κάνει να τις καταπνίξεις, αν βρεθείς μιαν αυγή στον πυρήνα της, ξυπνάνε οι επιθυμίες όλες μαζί και σε περικυκλώνουν. Μοιάζει η πόλη τότε όπως ένα σύνολο , όπου καμιά επιθυμία δεν πρέπει να χαθεί , και του οποίου εσύ είσαι ένα τμήμα , κι αφού εκείνη χαίρεται όσα δεν χαίρεσαι εσύ , άλλο δεν σου απομένει παρά ετούτη την επιθυμία να αποδεχτείς και να ΄σαι ευχαριστημένος. Μια τέτοια δύναμη , που άλλοτε τη χαρακτηρίζουν μοχθηρή κι άλλες φορές καλόβουλη έχει η Αναστασία, πόλη πλανεύτρα: όταν δουλεύεις κάθε μέρα οκτάωρο ως κόπτης όνυχα ,αχάτη ή χρυσοπράσιου, ο μόχθος σου,που στην επιθυμία δίνει μια μορφή, σβήνει απ΄ την επιθυμία τη μορφή της, κι εσύ νομίζεις ότι έχεις την Αναστασία κατακτήσει, ενώ δεν είσαι παρά μόνο σκλάβος της”.
Le citta invisibili (Οι αόρατες πόλεις, 1972) ― ελλην. μετάφρ. Ε.Γ.Ασλανίδης & Σ.Καπογιαννοπούλου, “ΟΔΥΣΣΕΑΣ“
