"Χωρίς Μέτρο" (Whiplash): Στο σύμπαν της jazz

Με 5 υποψηφιότητες για Όσκαρ -Καλύτερης Ταινίας, Β’ Ανδρικού Ρόλου, Διασκευασμένου Σεναρίου, Μοντάζ και Μιξάζ- και Βραβείο Χρυσής Σφαίρας στον J. K. Simmons, καθώς και το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Sundance, το Χωρίς Μέτρο είναι το αναπάντεχο φαβορί της χρονιάς. 

Βασισμένο σε επίσης βραβευμένη στο Sundance ταινία μικρού μήκους, διαθέτει εξαιρετικές ερμηνείες από το πρωταγωνιστικό δίδυμο, τον Miles Teller (The Spectacular Now, Divergent) και τον J. K. Simmons (Juno, Up in the Air), μια πυρετώδη σκηνοθετική προσέγγιση από τον ταλαντούχο Damien Chazelle (Guy and Madeline on a Park Bench), πολλή ένταση, συγκίνηση, υπέροχες μελωδίες και φυσικά τζαζ ρυθμό. 

Ο Andrew Neyman (Miles Teller) είναι ένας φιλόδοξος νεαρός ντράμερ της τζαζ που σπουδάζει σε ένα από τα καλύτερα μουσικά σχολεία της Αμερικής. Καθηγητής του είναι ο Terence Fletcher (J. K. Simmons). Ένας από τους πιο απαιτητικούς, σκληρούς και τελειομανείς μαέστρους της τζαζ. Η μέθοδος διδασκαλίας του είναι κάθε άλλο παρά συμβατική. Υπάρχουν όρια όταν προσπαθείς να αναδείξεις την τέλεια ερμηνεία; 

«Whiplash», ο τίτλος της ταινίας δηλαδή, είναι το ομώνυμο κλασικό τζαζ κομμάτι του Hank Levy, του καταξιωμένου συνθέτη που έμεινε στην ιστορία για τους περίεργους ρυθμούς των συνθέσεων του. Ο συμβολισμός είναι σαφής μια και η ταινία επιθυμεί και το καταφέρνει να καταδείξει ότι ο πρωταθλητισμός, εν προκειμένω, στη μουσική, θέλει θυσίες, επιμονή και…εμμονή. Ο σκηνοθέτης της ταινίας Ντέμιεν Σαζέλ, ντράμερ για πολλά χρόνια ο ίδιος, προσπαθεί να μιλήσει εδώ για κάτι πολύ σημαντικό και σωματικό, που αφορά τους μουσικούς πρώτης γραμμής: τον φόβο. «Ο φόβος του να χάσω ένα χτύπημα. Ο φόβος του να χάσω τον ρυθμό. Και πιο έντονος από κάθε τι ήταν ο φόβος του διευθυντή της ορχήστρας. Με το “Χωρίς Μέτρο” ήθελα να δημιουργήσω μια ταινία για τη μουσική που να θυμίζει πολεμική ή γκανγκστερική ταινία, όπου τα όργανα αντικαθιστούν τα όπλα, όπου οι λέξεις είναι το ίδιο βίαιες όσο τα όπλα και η δράση δεν ξετυλίγεται σε ένα πεδίο μάχης αλλά σε μια αίθουσα που γίνονται πρόβες ή στη σκηνή ενός θεάτρου» σημειώνει. 

«Για χρόνια, τα ντραμς ήταν η ζωή μου και για πρώτη φορά η μουσική συνδέθηκε στο μυαλό μου πάνω από όλα όχι με τη διασκέδαση, την απόλαυση ή την έκφραση αλλά με τον φόβο. Κοιτάζοντας πίσω, αναρωτιέμαι πώς και γιατί συνέβη αυτό. Το ταξίδι μου ως ντράμερ έφτασε μέχρι εθνικές διακρίσεις και βραβεία, αλλά θυμάμαι ακόμα τους εφιάλτες, τη ναυτία και τα γεύματα που δεν έφαγα, τις μέρες της αφόρητης αγωνίας, όλα στην υπηρεσία ενός μουσικού είδους που φαινομενικά έχει να κάνει με την ελευθερία και τη χαρά. Το πιο κρίσιμο από όλα για μένα, εκείνο τον καιρό, ήταν μόνο μία σχέση, αυτή που είχα με τον δάσκαλο μου. Αυτή τη σχέση, τόσο φορτισμένη και έντονη, ήταν κάτι που ήθελα να εξερευνήσω στην ταινία. Αν είναι καθήκον του δασκάλου να σπρώχνει τους μαθητές στο μεγαλείο, τότε σε ποιο σημείο σταματάει αυτό;» 

Ο πρωταγωνιστής Miles Teller πέρασε εξίσου επώδυνα κατά τις δεκαεννιά ημέρες των γυρισμάτων: παίζει ο ίδιος τα ντραμς στην ταινία και μάλιστα, για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ρόλου, έκανε μαθήματα 4 ώρες την ημέρα, 3 μέρες την εβδομάδα μέχρι το γύρισμα. Αρκετό από το αίμα που βλέπουμε στις μπαγκέτες και στα ντραμς είναι δικό του. 

Για τη σκηνή με το χαστούκι ο J.K. Simmons και ο Miles Teller έκαναν πολλές λήψεις όπου το χαστούκι είναι ψεύτικο. Στην τελευταία λήψη, αποφάσισαν το χαστούκι να είναι γνήσιο. Αυτή είναι και η λήψη που βλέπουμε στην ταινία. Κατά τη διάρκεια των σκηνών όπου ο πρωταγωνιστής εξασκείται, ο σκηνοθέτης δεν φώναζε cut, ώστε ο Miles Teller να συνεχίσει μέχρι να εξαντληθεί… Το Whiplash χειροκροτήθηκε επί 20 λεπτά στο «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» στις Κάννες. Η τελευταία σκηνή διαρκεί 9 λεπτά και είναι συνταρακτική.

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: 

 Ντέμιεν Σαζέλ

ΠΑΙΖΟΥΝ: Μάιλς Τέλερ, Τζ. Κ. Σίμονς, Μελίσα Μπενουά, Πολ Ράιζερ