Χρίστος Χαραλαμπόπουλος: Για ένα αύριο δικό μας, φως μου

Κάποιος πρόσφατα μίλησε για το πόσο άδικη είναι η φράση “έχασε τη μάχη…” για εκείνον που φεύγει. Γιατί δεν είναι, ακριβώς, μάχη. Μάχεσαι μέχρι ενός σημείου, όταν το αποτέλεσμα είναι προδιαγεγραμμένο. Στέκεσαι, μέχρι να συμβεί, ναι, αλλά περνά από το χέρι του καθενός το πώς θα εξελιχθεί η κάθε ασθένεια μέσα του; Το πώς θα ανταποκριθεί στη θεραπεία; Το αν το σύστημα υγείας τον αντιμετωπίζει με τον δέοντα τρόπο; 

Ο Χρίστος Χαραλαμπόπουλος δεν τα σκεφτόταν αυτά. Έδινε μάχη με ήθος κι αξιοπρέπεια. Όχι, μόνο τις δύσκολες αυτές εβδομάδες, πριν φύγει. Αλλά όλα τα χρόνια. Αδυνατούσε να υποτάξει σώμα και πνεύμα σ’ εκείνα που τον βασάνιζαν. Τα δάχτυλα δυσκολεύονταν, μα οι σελίδες γύριζαν. Οι χορδές ξεκουρδίζονταν, μα η φωνή έβγαινε. Όπως πάντα. Ο Χρίστος έγινε ξανά φοιτητής, εκεί που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να διδάσκει, για να τελειοποιήσει τη μεθοδολογία της έρευνας. Έγραφε, μελετούσε, διάβαζε, γεννούσε ιδέες για τον ίδιο και τους άλλους. Ξεκινούσε και τελείωνε βιβλία, καταπιανόταν με πεδία που έμοιαζαν προχωρημένα ακόμα και για ένα παιδί που ζει όλη μέρα στην τεχνολογία. Ζούσε και ανακάλυπτε με ενθουσιασμό. Καταλάβαινε τα ζόρια, αλλά δεν τον ένοιαζε. Πετούσε με τον καιρό να ‘ναι κόντρα. Πάθος για ζωή και ήθος απαράμιλλο, όπως είπε μια ακόμα ψυχή που άγγιξε.

Ο Χρίστος ήταν πολλά παραπάνω από τον “Τσακατσούκα”. Η αθλητική δημοσιογραφία ήταν μόνο ένα μέρος της πορείας του, όμως κατάφερε να την εξελίξει, να της συμπεριφερθεί με έναν σεβασμό που έμοιαζε ξένος σε σχέση με όσα αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει. Μίλησε για το ποδόσφαιρο όπως κανείς άλλος πριν από εκείνον. Ανέλυσε τις προεκτάσεις, την κοινωνιολογία του, απενοχοποίησε το παιχνίδι που κάποιοι αντιμετώπιζαν εντελώς ελιτιστικά, μίλησε για τον σεβασμό στον οπαδό, στην αγνή αγάπη που χτίζει με την ομάδα, με το γήπεδο. Tον αντιμετώπιζα πάντα με δέος, σαν τον δικό μας Γκαλεάνο. Μέχρι που δειλά-δειλά έφτασα κάποια μέρα στο κατώφλι του για να του δείξω ένα πρόχειρο κείμενο που το φανταζόμουν βιβλίο. Η ώθησή του ήταν κομβικής σημασίας. Η εισαγωγή που έγραψε φυλακτό. Και το σαλόνι του άνοιξε ξανά, αρκετές φορές. Μόνος, με τον Ηλία, με τον Λεωνίδα, σε κουβέντες που αφορούσαν τα πάντα. Συζητήσεις που, όταν τελείωναν, έκαναν τον ουρανό να μοιάζει περισσότερο φωτεινός. Ο Χρίστος ποτέ δεν έκλεισε την πόρτα. Το αντίθετο. Κάθε συνομιλητής έφευγε με ένα δώρο. Με περισσότερη γνώση, με βαθύτερη σκέψη. Η αλληλεγγύη ήταν ο δικός του τρόπος απάντησης σε όλα.

Οι απόψεις του για το ποδόσφαιρο αντανακλούσαν και την κοσμοθεωρία του. Έχει γράψει πολλά, όμως θα επιλέξω εδώ ένα κομμάτι από την εισαγωγή που μου έκανε την τιμή να γράψει για τη «μπάλα στην κερκίδα». «Το ποδόσφαιρο, το παιχνίδι, η καρδιά των ομάδων, εκτός από τα χαρακτηριστικά της θρησκείας αντλεί τη δύναμή του και από την απλότητά του. Το ποδόσφαιρο είναι μία arte povera. Χρειάζεται ελάχιστα και φθηνά υλικά αλλά απεριόριστη φαντασία και διάθεση. Διάθεση ποιητική. Που σου επιτρέπει, σαν τον σούπερμαν, να μεταμορφώνεσαι μέσα σ’ έναν τηλεφωνικό θάλαμο και να βγαίνεις Πελέ, Μαραντόνα, Κρόιφ, Ζιντάν, Μέσι, Χατζηπαναγής και να τους πεθαίνεις όλους στην ντρίμπλα, στα γκολ ή να γράφεις τους τελειότερους στίχους με μία και μόνο προσποίηση. Μπορείς να γίνεις όμορφος και καταραμένος σαν τον Μπεστ ή κομψός όπως ο Δεληκάρης. Το ποδόσφαιρο, το παιχνίδι, περιλαμβάνει εντός του το όλον. Τη χαρά και τη θλίψη. Τη Ζωή και τον Θάνατο. Να, ας πούμε το γκολ. Ενσαρκώνει όσο τίποτε άλλο το αναπόφευκτο. Αν κάποιος θελήσει να απαθανατίσει το τετελεσμένο, του αρκεί η εικόνα ενός τερματοφύλακα πεσμένου στο έδαφος με την μπάλα στo βάθος της εστίας του. Τι περισσότερο να ζητήσει κάποιος από ένα παιχνίδι που μπορεί να είναι και μια απλή προσομοίωση της ζωής;».

Ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε τη μνήμη και την κληρονομιά του Χρίστου Χαραλαμπόπουλου, θαρρώ, είναι να προσπαθήσουμε, όσο μπορούμε, να βαδίσουμε στον δρόμο του. Να ακολουθήσουμε τα χνάρια που λάμπουν σαν χρυσός στο σκοτάδι του χώρου και του τόπου. «Για ένα αύριο δικό μας, φως μου», όπως έγραψε κι ο ίδιος στις «Πόλεις» των Social Waste. Σκαρώναμε τον τρόπο για να τον φέρουμε μπροστά στη σκηνή και να ακούσει τον κόσμο να τραγουδά τους στίχους του, αλλά δεν προλάβαμε. O Χρίστος δεν θα ήθελε να γίνει η απώλεια συνήθειά μας. Παρά μόνο το πάθος του για ζωή. Για παιδεία, για αλληλεγγύη, για αξιοπρέπεια. 

Δύσκολους καιρούς και τόπους διάλεξες, Χρίστο, να αφήσεις την κληρονομιά σου. Μα θα την προστατέψουμε με κάθε τρόπο. Όπως το είχες γράψει, σ’ εκείνη των Ωδή για τον Γιώργο Δεληκάρη. «Εσύ, η μνήμη που δεν κιτρινίζει. Ποτέ».