Η Ελλάδα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον

Σε ένα διεθνές περιβάλλον που μεταλλάσσεται, με τις ανακατατάξεις στον χώρο της ενέργειας να είναι αξιοπρόσεκτες, η χώρα μας οφείλει να είναι ανοικτή απέναντι σε οποιαδήποτε πρόταση την εμπλέκει θετικά στο ενεργειακό γίγνεσθαι με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την προστιθέμενη αξία για τα στρατηγικά της συμφέροντα, αποκρυσταλλώνοντας μια στρατηγική στην οποία έκαστη επιλογή δεν θα αναιρεί τις άλλες αλλά θα τις συμπληρώνει.

Με την έγκαιρη αναβάθμιση και ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών είμαστε σε θέση να μετεξελιχθούμε σε χώρο διέλευσης, σε περιφερειακή πύλη υγροποιημένου αερίου, ενδεχομένως αργότερα και σε εμπορικό κόμβο. Η εκπλήρωση ενός τόσο φιλόδοξου στόχου απαιτεί την υλοποίηση των TAP και IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός) και την υποδοχή περισσότερων φορτίων LNG (όχι μόνο στη Ρεβυθούσα αλλά κυρίως στην Αλεξανδρούπολη) ώστε να συγκεντρώνονται πλεονάζουσες ποσότητες προς διάθεση. Με αγωγούς ανάστροφης ροής μπορούμε να δικτυωθούμε αμφίδρομα με μεγαλύτερες αγορές όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία, ακόμη και η Ουκρανία αλλά και τα βαλτικά κράτη, αναλόγως των εξελίξεων.

Εφόσον η διασυνδεσιμότητα ευνοεί τον ανταγωνισμό και δεδομένου πως η ΝΑ Ευρώπη θεωρείται ρηχή αγορά, αν θέλουμε να πετύχουμε την άρση της ενεργειακής απομόνωσης, χρειαζόμαστε γενναίες αποφάσεις και πόρους από τις Βρυξέλλες. Μπορούμε να σχεδιάσουμε από κοινού με τα κράτη της περιοχής άξονες και επεκτάσεις μικρών και βιώσιμων πρότζεκτ (π.χ. προς Βόρεια Μακεδονία), διεκδικώντας ανάλογη πολιτική στήριξη και ελκύοντας εταιρείες/ επενδυτικά κεφάλαια.

Στην εκμετάλλευση των εγχώριων κοιτασμάτων πρέπει να επιδείξουμε τη δέουσα υπευθυνότητα και να διαμορφώσουμε συγκροτημένο, μακρόπνοο σχεδιασμό, εξασφαλίζοντας συνθήκες σταθερότητας στους επενδυτές. Παρότι η περίσταση κρίνεται αρνητική (λόγω χαμηλών τιμών), εντούτοις η περαιτέρω χρονοτριβή θα μας κοστίσει καθοριστικά. Η δραστική μείωση στη χρήση ορυκτών πόρων, που τοποθετείται κοντά στο 2050, συνδυαστικά με τις τεχνικές δυσκολίες σε ορισμένα από τα ενεργειακά μας πεδία καθώς και το ότι για να αναπτυχθούν χρειάζονται 10+ χρόνια, με τη διάρκεια ζωής του κοιτάσματος στα 25- 30 έτη, απαγορεύουν τους πειραματισμούς. Ταυτόχρονα βέβαια και παρά τις συνθετότητες δεν πρέπει να αμελήσουμε ένα από το συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, καθότι εγχώριο αγαθό, όπως είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

Στην ανατολική Μεσόγειο, στον απόηχο των πρόσφατων διεργασιών που έχουν φέρει εγγύτερα Ελλάδα – Κύπρο με Ισραήλ και Αίγυπτο, έμφαση πρέπει να δοθεί στην έγκαιρη ανάδειξη της περιοχής σε επιπρόσθετη επιλογή προμήθειας για την ΕΕ. Με τα σημερινά δεδομένα, άλλωστε, η ανατολική Μεσόγειος θα ενταχθεί ουσιαστικά στον ενεργειακό χάρτη μόνο αν αθροιστούν οι ποσότητες των κρατών της περιοχής, κάτι που προϋποθέτει σταθερές και ολοκληρωμένες συμπράξεις αντί του κατακερματισμού δυνάμεων. 

* Ο δρ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων

* Περιοδικό Hot Doc #200, Αποκλεισμένοι στην Οικονομική Ζώνη, 8/3/2020