Η επανάσταση του ‘21 και η αδυναμία του ελληνικού σινεμά να την αξιοποιήσει

Μονάχα λίγες ταινίες αναφέρονται άμεσα στο `21 και οι περισσότερες πλέον θεωρούνται «καλτ», για να αποφευχθούν οι χαρακτηρισμοί που τους αξίζουν… Βέβαια κακά τα ψέμματα θα χρειαζόταν μία γενναία παραγωγή για τα κουστούμια  και το στήσιμο των μαχών! Το κωμικό της υπόθεσης είναι ότι τα βουκολικά ρομαντζοδράματα είναι πολυπληθέστερα στον αριθμό.

Οι ταινίες που έχουν γυριστεί με θέμα την Επανάσταση με τις οποίες δίνουμε ραντεβού κάθε χρόνο είναι ιδιαίτερα χαμηλής ποιότητας, με κακογραμμένο σενάριο σχεδόν πάντα, παρουσιάζοντας Έλληνες και Τούρκους μονοδιάστατα, σχεδόν γραφικά και φυσικά μακριά από την ιστορική αλήθεια, κάνοντας τις από κουραστικές έως αστείες.

Η επανάσταση του ’21 θα μπορούσε να είναι μια σπουδαία ευκαιρία για αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσες ταινίες-που ίσως να κινούσε το ενδιαφέρον των παραγωγών του Χόλυγουντ-καθώς εκτός από τον πλούτο των γεγονότων, έχουμε σπάνιου ενδιαφέροντος χαρακτήρες, σύνθετες προσωπικότητες, που υπήρχαν κυρίως στην ελληνική πλευρά, αλλά και από την τουρκική. Επίσης, υπάρχουν πολυεπίπεδα κοινωνικά και προσωπικά ζητήματα που θα μπορούσαν να αναδείξουν το χαρακτήρα, τις χάρες και τα ελαττώματα της φυλής, τις παθογένειες της χώρας, αλλά και αυτό που έχουμε συνηθίσει να λέμε «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει…»

Θα πρέπει να παρατηρήσουμε, επίσης, ότι υπάρχουν μορφές του Αγώνα, όπως ο Γιώργος Καραϊσκάκης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Μακρυγιάννης κα, που είναι εξαφανισμένες από τις ταινίες του είδους, λες και θα ενοχλούσαν ένα σύστημα αξιών, αλλά και θα χάλαγαν τις προτεραιότητες ή το αστικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονταν οι παραγωγοί της εποχής. Όμως για αυτό υπάρχει δικαιολογία καθώς  οι περισσότερες από αυτές τις ταινίες γυρίστηκαν στην παρακμή του λεγόμενου εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου και μάλιστα όταν έκαναν κουμάντο στα πλατό οι συνταγματάρχες της Χούντας, όπου τα σενάρια γινόντουσαν  κηρύγματα μίσους των επιφανών εκπροσώπων της δικτατορίας.

Ας επιστρέψουμε όμως στις ταινίες που έχουν γυριστεί με θέμα την Επανάσταση και  όταν είχαν κυκλοφορήσει είχαν κερδίσει το κοινό άσχετα από την ποιότητά τους. Πάμε να δούμε μερικές από αυτές:

Μπουμπουλίνα (1959)

Σκηνοθεσία: Κώστας Ανδρίτσος
με τους: Ειρήνη Παππά, Ανδρέας Μπάρκουλης, Χριστόφορος Νέζερ

Μπορεί να είναι και η αγαπημένη μου αυτού του είδους. Και αυτό γιατί έχει δύο μεγάλα αβαντάζ: την Ειρήνη Παππά ως Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα να στέκει αγέρωχη με αυτή την χαρακτηριστική μεσογειακή φυσιογνωμία και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο σε ρόλο κακού που του πήγαινε πολύ! Λόγω της Παππά η παραγωγή δεν φοβήθηκε να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη.

«Μαντώ Μαυρογένους»

Ταινία του 1971, που πρέπει να μετάνιωσαν πικρά τη συμμετοχή τους σε αυτή η Τζένη Καρέζη και Πέτρος Φυσσούν, υπό την καθοδήγηση του μετρ της άρπα κόλας, Κώστα Καραγιάννη.

Φυσικά κεντρική ηρωίδα η Μαντώ Μαυρογένους (Τζένη Καρέζη), που έδωσε όλη την περιουσία της για την επανάσταση, αλλά και ο έρωτάς της με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη (Φυσσούν). Γκροτέσκο καταστάσεις, εκεί που έπρεπε να κυριαρχεί το δράμα μπορεί να πέσεις κάτω από τα γέλια και σενάριο που πιστεύεις βάσιμα ότι έχει γράψει η καλύτερη μαθήτρια του γυμνασίου, που φυσικά έχει εγκρίνει και η λογοκρισία της εποχής.

 

Παπαφλέσσας (1971)

Σκηνοθεσία: Ερρίκος Ανδρέου
με τους: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αλέκος Αλεξανδράκης, Κάτια Δανδουλάκη

Είναι η πιο πολυπαιγμένη ταινία με θέμα το ’21. Και ίσως από τις πιο μέτριες. Το ευτυχώς της υπόθεσης είναι ο Δημήτρης Ιωακειμίδης ως Κολοκοτρώνης ο οποίος μας τον θυμίζει πολύ! Ή τέλος πάντων μας θυμίζει πολύ την μορφή απ’το παλιό ελληνικό  πεντοχίλιαρο!

«Σαράντα Παλικάρια»

Ταινία που περισσότερο κολλάει με τα βουκολικά δράματα της εποχής παρά με την επανάσταση του ’21 και μάλλον έχει ξεχαστεί ακόμη και απ’ τους «συλλέκτες» του κινηματογραφικού είδους.

Τη γύρισε το 1961 ο Γιώργος Πετρίδης, ο οποίος με αφηγείται στα όρια της γραφικότητας την ιστορία ενός τσοπάνου που ακολουθεί στο βουνό τον Κίτσο και τα παλικάρια του, που πολεμούν τους Τούρκους.

«Η Δίκη των Δικαστών»

Θα μπορούσε να είναι σίγουρα κάτι καλύτερο αυτή η παραγωγή της Φίνος Φιλμς, που βρίσκεται στα ξεψυχίσματά της και δεν εκμεταλλεύεται ούτε τα σημεία διάλυσης της χούντας, καθώς βρισκόμαστε στα 1974.

Πρόκειται για τη δίκη των Κολοκοτρώνη και Πλαπούτα, που έγινε στο Ναύπλιο το 1834 και τη θαρραλέα στάση του δικαστή Αναστάσιου Πολυζωΐδη. Η ταινία πλήττεται από τη θεατρική δομή της και την άψυχη αφήγησή της, για ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο είναι ενδεικτικό για τα χαρακτηριστικά της φυλής και τα δημόσια πράγματα της χώρας.

Μπάιρον: Η Μπαλάντα ενός Δαιμονισμένου (1992)

Σκηνοθεσία: Νίκος Κούνδουρος, με τους: Μανώλης Σορμαΐνης, , Βασίλης Λάγγος, Vera Sotnikova

Η ταινία εδώ έχει μια διαφορετική αφήγηση από τα συνηθισμένα. Το φιλμ του Κούνδουρου έχει ως κεντρικό πρόσωπο τον Λόρδο Βύρωνα και επικεντρώνεται όχι τόσο στον αγώνα των Μεσολογγιτών αλλά στους δαίμονες του ρομαντικού ποιητή.