Σαν σήμερα: Η γροθιά που έσπασε τη σιωπή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του ’68

Σαν σήμερα πριν 53 χρόνια, στις 16 Οκτωβρίου του παντοτινού 1968 που δεν ολοκληρώθηκε ακόμα: Η υψωμένη γροθιά των Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος στο βάθρο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1968 είναι ένα από τα πιο δυνατά φωτογραφικά στιγμιότυπα της ιστορίας.

Ο Τόμυ Σμιθ, χρυσό μετάλλιο στην κούρσα των 200 μέτρων των Ολυμπιακών Αγώνων του Μεξικού και ο Τζο Κάρλος, χάλκινο μετάλλιο στην ίδια κούρσα, υψώνουν στην απονομή τη γροθιά των Μαύρων Πανθήρων με το μαύρο γάντι. Το γεγονός ήταν σχεδόν ανήκουστο σε μια εποχή που οι φυλετικές διακρίσεις ήταν αυτονόητες σε κοινωνίες όπως αυτή των ΗΠΑ, με την πολυάριθμη μαύρη κοινότητα.

Για την κίνησή τους αυτή θα αποβληθούν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο λευκός Αυστραλός Πήτερ Νόρμαν, που κατετάγη δεύτερος, ενημερωμένος από πριν για την κίνησή τους, τους συμπαραστέκεται φορώντας το σήμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποβάλλεται επίσης από την αυστραλιανή αποστολή.

Οι δύο αθλητές πέρασαν δύσκολα χρόνια πριν φυσικά δικαιωθούν από τον ρου της ιστορίας. Τους αφαιρέθηκαν τα μετάλλια, τους απαγορεύθηκε να ξανατρέξουν στους αγώνες, έχασαν δουλειές και έμειναν στην αφάνεια. Αλλά για ένα ολόκληρο κίνημα έγιναν ήρωες. 

Οι υψωμένες γροθιές τους έγιναν αιώνια σύμβολα εκφράζοντας την αντίσταση στο ρατσισμό. 

Ο Σμιθ και ο Κάρλος τελικά, αποκαταστάθηκαν εν ζωή, έγιναν μία από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες του 20ού αιώνα, έγιναν ακόμα και άγαλμα, στο πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ.

Όσο για τον Νόρμαν, επισήμως δέχτηκε μόνο μία σκληρή επίπληξη από την Ολυμπιακή Επιτροπή της χώρας του. Ανεπισήμως γνώρισε τη λήθη από τους συμπατριώτες του. Το κοινοβούλιο της Αυστραλίας του ζήτησε επίσημα συγγνώμη μόλις το 2012 και ενώ η κυβέρνηση δεν τον είχε καλέσει σε καμία τιμητική εκδήλωση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ, το 2000.

Το 2006, στην κηδεία του Νόρμαν, το φέρετρο σήκωσαν στους ώμους τους ο Τόμι Σμιθ και ο Τζον Κάρλος ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης στο πρόσωπό του.

Χθες, στις 15 Οκτώβρη, ήταν η 49η επέτειος από την ίδρυση του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων, που είχε αποτελέσει τον κορμό ενός από τα πιο ριζοσπαστικά κινήματα που αναπτύχθηκαν ποτέ προς υπεράσπιση των δικαωμάτων των μαύρων και κατά του φυλετικού ρατσισμού.