Η βίαιη ιστορία των δημόσιων χώρων – Από την Κούβα έως την Ταχρίρ

Μπορεί να υπήρξαν ιστορικά και άλλοι δημόσιοι χώροι γύρω από τους οποίους συγκροτούνταν η πολιτική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων, ωστόσο η αγορά της αρχαίας Ελλάδας είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συνεύρεσης και συμμετοχής στα κοινά. Κάθε δημόσιος χώρος, κάθε μεγάλη πλατεία στο κέντρο μιας πόλης, είτε ανήκει στο Δυτικό κόσμο, είτε όχι, συνιστά ένα πεδίο συνάντησης και διεκδίκησης καθώς εξελίσσεται η ιστορία των κρατών και καθώς οι κοινωνικοί αγώνες τονώνονται, φθίνουν και τείνουν να επαναλαμβάνονται κυκλικά. Για πολλούς αιώνες και σίγουρα ακόμα και σήμερα, μία περίοδο που κλονίζεται από τις οικονομικές κρίσεις και την απορρύθμιση του κοινωνικού κράτους, οι δημόσιοι χώροι αποτελούν πεδίο ειρηνικών, αλλά και βίαιων, πολλές φορές ακόμα και εξεγερσιακών συνευρέσεων και καταστάσεων.

Η Πλατεία Κονκόρντ δονήθηκε από τις φοιτητικές ταραχές του 1968 στο Παρίσι, ενώ η πλατεία των Ανακτόρων στην Αγία Πετρούπολη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την οκτωβριανή επανάσταση και την κατάληψη της εξουσίας από τους μπολσεβίκους. Η Κόκκινη πλατεία στη Μόσχα είναι ταυτισμένη με τις γιορτές και τις επιδείξεις της σοβιετικής εποχής, αλλά και τις πρόσφατες στρατιωτικές παρελάσεις, ενώ η πλατεία της Επανάστασης στην Αβάνα θυμίζει πάντα τον Φιντέλ Κάστρο και την επαναστατημένη Κούβα.

Η πλατεία Τραφάλγκαρ στο Λονδίνο συνδέεται με τις πιο βίαιες διαμαρτυρίες στη Μεγάλη Βρετανία την εποχή του νεοφιλελευθερισμού της Μάργκαρετ Θάτσερ.  

Στην πρόσφατη ιστορία, βίαιες ταραχές ξέσπασαν σε δημόσιες πλατείες στην Κωνσταντινούπολη, το Κάιρο, το Κίεβο και το Σύνταγμα. Ανεξάρτητα από το πόσο πολιτικά ώριμες είναι αυτές οι κινήσεις, ανεξάρτητα από τα κοινωνικά περιεχόμενα που αποδίδουν τα υποκείμενα μιας διαμαρτυρίας στον αγώνα τους, φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι δημόσιες πλατείες συνιστούν μία περιοχή επικινδυνότητας για το εκάστοτε καθεστώς, καθώς δεν είναι μόνο ένας τόπος συνάντησης, επικοινωνίας και ένας μοχλός αποσυμπίεσης από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής, αλλά και ένας τόπος που μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκραγεί βίαια απέναντι σε όσα συμβαίνουν στην κεντρική πολιτική σκηνή, αλλά και σε επιμέρους ζητήματα.

Τα διάφορα καθεστώτα έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να αναβαθμίσουν τις πλατείες, να τις αναπλάσουν και να τις αποκόψουν από τις πολιτικές διαθέσεις που κυοφορούν εντός τους, έχει όμως φανεί ακόμα και τα τελευταία χρόνια ότι αυτές εξακολουθούν να επιτελούν το ρόλο τους ως τόποι άρθρωσης των διαμαρτυριών που ξεσπούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα και οργανώνονται γύρω από τα κεντρικά σημεία μιας πόλης.

Με πληροροφίες από το BBC