Το ισπανικό ποδόσφαιρο βάζει «γκολ» στον κοινωνικό αποκλεισμό

Τα τελευταία χρόνια, με το προσφυγικό ζήτημα και την οικονομική ύφεση να είναι διαρκώς στην καθημερινότητα της Ευρώπης, υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης που έχουν ως άξονα το ποδόσφαιρο και γενικώς τον αθλητισμό. Έχουν ξεπηδήσει παιδιά με ξεχωριστές ιστορίες, όπως ο Αλφόνσο Ντέιβις. Γεννήθηκε σε καταυλισμό προσφύγων και φέτος έκανε το βήμα από τον Καναδά για την Μπάγερν Μονάχου. Πριν από μερικές μέρες, ο Αστέρας Τρίπολης παρουσίαση στο πλαίσιο της εκστρατείας MoreThanFotball τον Αλί Ομίντ από το Αφγανιστάν, ο οποίος κάνει προπονήσεις με την Κ19 του συλλόγου. Οι περισσότερες αντίστοιχες πρωτοβουλίες οφείλονται σε ομάδες ή ιδιωτικούς φορείς.

Στα όρια του κοινωνικού αποκλεισμού

Στην Ισπανία, η κοινωνική ευθύνη εδώ και καιρό συμβαδίζει με το επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Το Ίδρυμα της La Liga, της διοργανώτριας του πρωταθλήματος, ξεκίνησε το 1993 με στόχο «τον μετασχηματισμό της κοινωνίας με τις αξίες του αθλητισμού». Επικεντρώνει τις δράσεις σε τρεις άξονες: Τον θεσμικό, τον πολιτιστικό-αθλητικό και τον κοινωνικό. Στο πλαίσιο του τελευταίου αναπτύσσει συνεργασίες με φορείς, φέρνοντας εις πέρας διαφορετικές πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, με το πρόγραμμα Futura Action, το οποίο εκπαιδεύει τις μελλοντικές γενιές φιλάθλων, προωθεί τις αξίες του αθλητισμού σε σχολεία, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη συνέχεια. Σε αυτές ανήκει και το LaLiga Educa, το οποίο ενώνει τις δυνάμεις ενός brand που έχει ανάμεσά του τα μεγαθήρια Μπαρτσελόνα και Ρεάλ Μαδρίτης, με μερικούς ακόμα φορείς και «αγκαλιάζει» 300 παιδιά από το Μαρόκο.

Το Educa προέρχεται από το «Educación», την εκπαίδευση, αφού το πρόγραμμα έχει πρωτίστως εκπαιδευτικό χαρακτήρα, χρησιμοποιώντας τα συναισθήματα και τις αξίες που προσφέρει το ποδόσφαιρο ως άξονα για την ένταξη. Το παράδειγμα του Αγιούμπ είναι ένα χαρακτηριστικό. Ο δωδεκάχρονος ζει στην αγροτική ζώνη του Μπενκαρίτς και κάθε Κυριακή ξυπνάει στις έξι το πρωί, διανύει μόνος του 12 χιλιόμετρα για να καταφέρει να δώσει το «παρών» στις προπονήσεις. Κάθε εβδομάδα, 300 αγόρια και κορίτσια από έξι περιοχές γύρω από την πόλη, που όπως λένε οι Ισπανοί βρίσκονται στο «όριο του κοινωνικού αποκλεισμού» παίρνουν μέρος στο πρόγραμμα που συντονίζει το Ίδρυμα της La Liga σε συνεργασία με ορισμένους ακόμα φορείς και ΜΚΟ. Είναι εκεί άνθρωποι από το Ινστιτούτο Θερβάντες, από την «Save Dreams» που εφαρμόζει στην πράξη το ποδοσφαιρικό πρόγραμμα του Ιδρύματος, την CODESPA, που έχει μεγάλη εμπειρία στην εκπαίδευση ευπαθών ομάδων και στην προετοιμασία τους για να σταθούν στα πόδια τους και να ενταχθούν στην κοινωνία. Το πρότζεκτ είναι, δηλαδή, συλλογικό και μέχρι στιγμής η κοινή παρουσία δείχνει να λειτουργεί. Παράλληλα με τα παιδιά, εκπαιδεύτηκαν και 30 γηγενείς εκπαιδευτές, ούτως ώστε το πρόγραμμα να συνεχιστεί στο μέλλον, μόλις ολοκληρωθεί η τρέχουσα φουρνιά.

Ποδόσφαιρο και εκπαίδευση στο Μαρόκο

Τα παιδιά περνούν τέσσερις ώρες στο γήπεδο της Τσιχάμπ Σπορτίφ, στην Τετουάν. H εγγύτητα της πόλης με την Ισπανία έχει ως αποτέλεσμα την ευρεία διάδοση της ισπανικής γλώσσας, η οποία αντιμετωπίζεται για ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού ως διαβατήριο για ένα καλύτερο μέλλον. Το Μαρόκο αποτελεί τη βασική πύλη εισόδου στην Ευρώπη για μετανάστες από την Υποσαχάρια Αφρική, αλλά και για τους ίδιους του πολίτες του, οι οποίοι αναζητούν συχνά τρόπο να περάσουν τα σύνορα. Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα μείζον θέμα ανάμεσα στις δύο χώρες, οι οποίες συνεργάζονται. Πρόσφατα, για παράδειγμα, η Ισπανία υποστήριξε την επιπλέον ενίσχυση του Μαρόκου από την Ε.Ε. και η Ένωση ενέκρινε πριν από πέντε περίπου μήνες κονδύλι ύψους 140 εκατομμυρίων για τον διασυνοριακό έλεγχο. Αυτά όμως σε πολιτικό επίπεδο. Οι εμπνευστές του La Liga Educa έχουν στόχο την κοινωνία και συγκεκριμένα τα παιδιά. Από τις τέσσερις ώρες την εβδομάδα λοιπόν που περνούν στις εγκαταστάσεις, οι δύο αφορούν αθλητικές δραστηριότητες και οι άλλες δύο μαθήματα ισπανικών. Στο αθλητικό κομμάτι, χρησιμοποιείται συγκεκριμένη μεθοδολογία, η οποία έχει όνομα «αξίες για τη νίκη» και έχει σχεδιαστεί προκειμένου να γίνονται μέρος των παιδιών αξίες που θα κουβαλούν σε όλη τους τη ζωή. Η Όλγα δε λα Φουέντε, επικεφαλής του προγράμματος, τόνισε πως στόχος είναι αυτά τα παιδιά να «αποκτούν αξίες που συνδέονται με τον αθλητισμό,  όπως η ισότητα, ο σεβασμός, η ομαδικότητα, το fair play και η αλληλεγγύη».

Ένα εργαλείο για το μέλλον

Οι προπονήσεις ξεκινούν από τα αποδυτήρια, πριν τα παιδιά βγουν στον αγωνιστικό χώρο. Εκεί οι εκπαιδευτές προσπαθούν να ενισχύσουν τους δεσμούς ανάμεσα στους ανήλικους και να αναπτύξουν τα ατομικά κίνητρα, σε συνδυασμό με τα ομαδικά. Στη συνέχεια, προσπαθούν στο χορτάρι να εφαρμόσουν όσα μαθαίνουν στη θεωρία. Στο τέλος κάθε προπόνησης οι εκπαιδευτές καλούν τα παιδιά να μοιραστούν μια συλλογική στιγμή που ξεχώρισαν, ούτως ώστε να τα βοηθήσουν να αναγνωρίσουν τα λάθη, αλλά και την αξία της ομαδικής δουλειάς. Κι έπειτα, έρχονται τα μαθήματα της γλώσσας. Η Μαρία Ντολόρες Λόπεθ Εναμοράδο, διευθύντρια του Ινστιτούτου Θερβάντες στην Τετουάν, τονίζει: «To ποδόσφαιρο στο Μαρόκο είναι αληθινό πάθος. Τα νέα παιδιά υποστηρίζουν ισπανικές ομάδες και αισθάνονται ότι ανήκουν σε αυτές. Οπότε, το να συνδυάζουμε το ποδόσφαιρο με τη γλώσσα είναι στην ουσία είναι ένας συνδυασμός δύο παθών. Συνδυάζει τον αθλητισμό με την επικοινωνία, με την ελπίδα το ποδόσφαιρο και η γλώσσα να αποτελέσουν ευκαιρίες για το μέλλον». Άλλωστε, όπως προσθέτει: «είμαστε σίγουροι ότι η ισπανική είναι η γλώσσα του μέλλοντος. Γι’ αυτό και δουλεύουμε με αυτά τα παιδιά, ώστε να τους δώσουμε ένα εργαλείο που μπορεί να τους ανοίξει πόρτες εργασίας, συμμετοχής στην κοινότητα και σε άλλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα».

Η Μάρτα Μπόρατ, από την πρωτοβουλία CODESPA που δουλεύει στο Μαρόκο για 25 χρόνια, πρόσθεσε: «Θέλαμε να εμφυσήσουμε τις αξίες του αθλητισμού, γι’ αυτό και δεν διστάσαμε να έρθουμε σε επαφή με τη La Liga. Το να συνεργαζόμαστε με το Ίδρυμα της διοργανώτριας αρχής δίνει αξιοπιστία σε ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα, που ήδη έχει αποτέλεσμα». Η Όλα δε λα Φουέντε είναι ξεκάθαρη: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ποδόσφαιρο ως όχημα για να συνεισφέρουμε στην κοινωνία. Για εμάς, η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι ότι τα παιδιά που συμμετέχουν στο LaLiga Educa μπορούν να αισιοδοξούν για μια καλύτερη ζωή, στην οποία μπορούν να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους». Η πρωτοβουλία του ισπανικού πρωταθλήματος δείχνει ότι όλο και περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται τη δύναμη του αθλητισμού γενικότερα και του ποδοσφαίρου ειδικότερα. Ακόμα κι αν αρκετές φορές οι όποιες δράσεις γίνονται με σκοπό να φανεί αυτός που της διοργανώνει, είναι πλέον αρκετές οι πρωτοβουλίες που δείχνουν ότι ένα καλύτερο μέλλον, μπορεί να οικοδομηθεί στις θεμελιώδεις αξίες του αθλητισμού.