Κάμερες στις αίθουσες διδασκαλίας: άγνοια ή σκοπιμότητα;

Όχι βεβαίως γιατί θα φοβόταν ο κ. Keating αλλά γιατί θα τα σταματούσαν «εν τω γεννάσθαι»…
Υποθέτω πως αν ρωτούσε κάποιος την κ. Κεραμέως θα απαντούσε ίσως ότι κι αυτή ενθουσιάστηκε από την ταινία… αλλά αυτά γίνονται μόνο στο σινεμά! Στην πράξη «Ψυχή τε και σώματι» προωθεί την κατεστημένη συντηρητική άποψη σε όλες τις θεσμικές παρεμβάσεις της στην εκπαίδευση.

Το συγκεκριμένο μέτρο της τοποθέτησης καμερών προωθείται με κύριο επιχείρημα την αναμετάδοση των μαθημάτων για τους μαθητές που δεν θα πάνε στις τάξεις τους. Η τοποθέτηση χιλιάδων καμερών στις σχολικές αίθουσες μόνο για 5 μέρες μαθημάτων δεν είναι ικανή εξήγηση. Μάλλον «άδραξαν την ευκαιρία» για να υλοποιήσουν αυταρχικές αντιπαιδαγωγικές απόψεις για τη διδασκαλία και τη λειτουργεία του σχολείου. Θα λέγαμε ότι οι κάμερες στο πλαίσιο των μέτρων του Υπουργείου Παιδείας είναι μόνο για το θεαθήναι, για να δείξει ότι δήθεν όλα τα ζητήματα τα αντιμετωπίζει με αποτελεσματικό τρόπο.

 Ότι δηλώνει απλώς Υπουργική επιλογή από κεκτημένη ταχύτητα και άγνοια. Ίσως, αν δεν επέμενε στην εφαρμογή του κι αν δεν το υποστήριζαν ως πολιτική επιλογή αντιπαράθεσης με το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, των παρατάξεων της ΝΔ συμπεριλαμβανομένων, παράγοντες και ΜΜΕ ακραίων νεοφιλελεύθερων απόψεων. Παράγοντες οι οποίοι θεωρούν ότι «ουκ έστιν παιδαγωγός έτερος πλην αυτών» και ότι η εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει κυρίως με την «επιφοίτηση» των νέων τεχνολογιών και όχι με την αξιοποίησή τους. Έτερον εκάτερον. Φανερώθηκαν έτσι άλλες διαστάσεις και επιδιώξεις αυτής της πολιτικής επιλογής.

Η διδασκαλία για όσους μαθητές δεν θα παρευρίσκονται στην τάξη μπορεί να γίνει με επι πλέον τηλεμαθήματα σε προγραμματισμένες ώρες, όπως κάνουμε και θα συνεχίσουμε να κάνουμε και στο σχολείο μου. Λύση η οποία θα μπορούσε να ισχύσει καθολικά για όσο διάστημα λειτουργούν κάτω από ειδικές συνθήκες τα σχολεία.

Η τροπολογία της Υπουργού Παιδείας κ. Ν. Κεραμέως για την εγκατάσταση καμερών στις αίθουσες δεν βλάπτει τους εκπαιδευτικούς, την παιδεία μας βλάπτει.

Οι εκπαιδευτικοί δούλευαν και δουλεύουν πάντα δημόσια! Έχουν καθημερινά περίπου 100 από τους πιο ευαίσθητους και αδέκαστους κριτές οι οποίοι μεταφέρουν και στους γονείς τους ακόμη και τα αστεία που λέγονται ή συμβαίνουν στην τάξη, τις προεκτάσεις ή παρεκβάσεις από το μάθημα σε άλλες μορφωτικές σφαίρες που τους εντυπωσίασαν (το «κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα» όπως λέγεται στην παιδαγωγική ορολογία)! Υπάρχει πάντα η «κοινή γνώμη» της σχολικής κοινότητας (Μαθητών-Γονιών-Εκπαιδευτικών) και της εκπαιδευτικής-διοικητικής ιεραρχίας για τον κάθε δάσκαλο και καθηγητή. Έχουμε κάνει «δειγματικές διδασκαλίες» με συναδέλφους και συμβούλους, έχουν βιντεοσκοπηθεί διδασκαλίες μας (με ειδική άδεια και χωρίς να φαίνονται τα πρόσωπα των μαθητών) για ερευνητικούς σκοπούς σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Έχουν παρευρεθεί στην τάξη μας επι σειρά ετών προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές της ίδιας ειδικότητας να παρακολουθήσουν το μάθημα και να σημειώσουν τις παρατηρήσεις τους. Σε τέτοιο «γυάλινο» χώρο εργασίας δεν νομίζω ότι δουλεύουν πολλοί κλάδοι.

Κάνουμε το καλύτερο μάθημα του κόσμου; Σίγουρα όχι. Κάνουμε αυτό που θεωρούμε καλύτερο και αυτό που μπορούμε. Έτσι κι αλλιώς την προσωπικότητά μας καταθέτουμε κάθε μέρα! Το προσπαθούν όλοι; Στατιστικά η μεγάλη πλειοψηφία το προσπαθεί όσο μπορεί! Πολύ περισσότερο από άλλους κλάδους που δεν έχουν αυτή την αμεσότητα γιατί κανείς δεν θέλει να εισπράττει αδιαφορία.

Είναι πάντα η συμπεριφορά μας η πιο σωστή και η αντιμετώπιση καταστάσεων στην τάξη η πιο ενδεδειγμένη από παιδαγωγική άποψη; Όχι. Νευριάζουμε και φωνάζουμε μερικές φορές όχι γιατί μας χαλάνε το «image» αλλά για να συγκεντρωθούν οι μαθητές στο μάθημα, να σέβονται το συμμαθητή τους. Το πετυχαίνουμε πάντα; Όχι. Το παλεύουμε όμως καθημερινά!

Πολλές φορές γονείς μαθητών μου ρωτούν τη γνώμη μου για το που οφείλεται η μη αναμενόμενη απόδοση του παιδιού τους (αρκετοί διευκρινίζουν ότι κάνει και φροντιστήριο).

 Επισημαίνω ότι από τη μια τους λείπει ο ελεύθερος χρόνος και από την άλλη η συγκέντρωση. Ιδιαίτερα στην εποχή μας του σύνθετου οπτικοακουστικού σήματος, η διαπραγμάτευση ενός θέματος και η μελέτη θέλει αυξημένη προσπάθεια. Εξ αυτού προκύπτει η περίσπασή τους, η διάσπαση της προσοχής τους. Καθ’ υπερβολή λέω στους γονείς: «μακάρι να είχα μια κάμερα στην τάξη να τον/την βλέπατε που μιλάει και δεν στέκετε στιγμή… αλλά και στο σπίτι δεν υπάρχει το ίδιο πρόβλημα; Με το κινητό, τον Η/Υ, την τηλεόραση κλπ κλπ ίσως και στο δωμάτιό του;».

Είναι σίγουρο πως αν έβλεπαν, από μια κάμερα, κάποιες συμπεριφορές των παιδιών οι γονείς που δεν διαθέτουν τον επαγγελματισμό και την εμπειρία του εκπαιδευτικού μόνο καλό για τα παιδιά τους δεν θα ήταν. Θυμηθείτε την ταινία…

Με την άρνηση στις κάμερες δεν προστατεύουμε τους εαυτούς μας, το λειτούργημά μας και τη μαγεία που πάνε να του αφαιρέσουν προστατεύουμε.

Μπορούμε να περιορίσουμε τις πηγές περίσπασης των μαθητών. Να βοηθήσουμε να αυξήσουν τον βαθμό συγκέντρωσής τους στη μελέτη, να εστιάζουν την προσοχή τους στο τι ακούνε ή παρακολουθούν με διάφορους τρόπους. Αλλά είναι δυνατόν να επιτευχθεί κάτι τέτοιο με το να βάλουμε στους μαθητές έναν «Big brother»;

Έχουν γραφτεί αυτές τις μέρες, βάσει της διεθνούς εμπειρίας, αρκετά για την αλλοίωση της συμπεριφοράς που προκαλείται και την κατάλυση της παιδευτικής σχέσης δασκάλου- μαθητή που προκαλεί η συνεχής παρακολούθηση από κάμερα. Μιλάμε για την ουσία πέρα απ’ τη νομιμότητα. Εμείς οι εκπαιδευτικοί το θεωρούμε μεγάλο προνόμιο το ότι στην τάξη όταν κλείνουμε την πόρτα είμαστε εμείς και τα παιδιά μας γιατί σ’ αυτά βγάζουμε τον εαυτό μας «τα μέσα έξω», όπως κι αυτά βγάζουν ανάλογες πλευρές τους. Θα το κάναμε αυτό μπροστά στην κάμερα;

Ας σκεφτούν όσοι εύκολα αποφαίνονται για τους άλλους αν η συμπεριφορά τους θα είναι ανεπιτήδευτη κάτω από τέτοιες συνθήκες παρακολούθησης ή πως αισθάνονται και τι σκαρφίζονται όσοι δουλεύουν ήδη σε τέτοια περιβάλλοντα (πχ ενιαίους χώρους εργασίας).

Πάντως το επιτηδευμένο μάθημα δεν είναι μάθημα. Αποπνέει μια ανειλικρίνεια. Μπορείς να «σκηνοθετήσεις» μια διάλεξη σε μεγάλο ή μικρό ακροατήριο όχι ένα μάθημα στο οποίο θέλεις όλοι να συμμετέχουν, να προβληματίζονται, να επινοούν και να καταλάβουν.

Από διδακτική άποψη είναι διαφορετικό το βιντεοσκοπημένο μάθημα για εξ αποστάσεως διδασκαλία και άλλο η βιντεοσκόπηση του μαθήματος της τάξης. Έχουν τόση διαφορά όσο η θεατρική παράσταση από την κινηματογραφική ταινία. Μπορεί να το καταλάβει κάποιος πολύ εύκολα αυτό παρακολουθώντας ανάλογα βίντεο από την παλιότερη εκπαιδευτική τηλεόραση είτε από ανάλογες σειρές του BBC ή να βρει τέτοια μαθήματα στο YouTube. Όποιος είδε τα βιντεοσκοπημένα μαθήματα στην τηλεόραση τις μέρες αυτές θα καταλάβει αμέσως τη διαφορά. 

«Μετωπικές» διδασκαλίες κάποιων κεφαλαίων της διδακτέας ύλης χωρίς καμιά αλληλεπίδραση. Αλλά σε αυτή την περίσταση είπαμε από το ολότελα… Έτσι κι αλλιώς δεν προλάβαιναν να ετοιμαστούν διαφορετικά μαθήματα. Και τα τηλεμαθήματα επίσης που κάναμε και κάνουμε, σε όσα δεν είχαμε έτοιμο ανάλογο υλικό, από το μηδέν τα ξεκινήσαμε, από άποψη οργάνωσης του κάθε μαθήματος εννοώ και όχι της πλατφόρμας, επιλέγοντας να γίνουν με όποιες ατέλειες. Η όλη διαδικασία δεν ήταν ενταγμένη οργανικά στη λειτουργία του σχολείου αλλά στήθηκε «πάνω στη βράση» από τους εκπαιδευτικούς. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση άλλωστε είναι ολόκληρος τομέας της διδακτικής κι όχι μια διοικητική πράξη.

Η δική μας διδασκαλία «αντέχει στο ύπαιθρο»,  οι πολιτικές που επεξεργάζεται το υπουργικό γραφείο αντέχουν;

*«Μια σκέψη για να ‘ναι πραγματικά υγιής Πρέπει να αντέχει στο ύπαιθρο.»

Οδυσσέας Ελύτης – Ο Μικρός Ναυτίλος

*Ο Θανάσης Βλάχος είναι Εκπαιδευτικός Med

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr