Κωνσταντίνος Καβάφης – «Κι αν δεν μπορείς να κάμεις τη ζωή σου όπως την θέλεις»

Δούλεψε ένα διάστημα ως Δημόσιος Υπάλληλος. Είχε κατατάξει τα ποιήματα του σε τρεις κατηγορίες: ιστορικά, φιλοφικά και ηδονικά ή αισθησιακά. Υπήρξε λάτρης της λεπτομέρειας και της τελειότητας στην ποίηση του, τα οποία χαρακτηρίζονταν από σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ομοικοταληξίας και ιδιαίτερη χρήση των σημείων στίξης (συχνά οι στίχοι του υποδηλώνουν ειρωνεία). Η ομοφυλοφιλία του έγινε εμφανής κάποια στιγμή μέσα από το έργο του, ωστόσο φύλαξε μυστική την προσωπική του ζωή. Η πρώτη συλλογή με 154 ποιήματά του εκδόθηκε μετά το θάνατό του. Η απώλεια, τα διλλήματα, η πικρία, οι δύσκολες αποφάσεις ήταν μερικά από τα θέματα που απασχόλησαν την ποίηση του. Το έκανε όμως με μοναδικό τρόπο, όπως κανένας άλλος ποιητής. Τη μέρα που πέθανε, αδυνατώντας να μιλήσει, ζωγράφισε μια τελεία και έναν κύκλο γύρω από αυτήν. 

Από το 1893 έως το τέλος του αιώνα γράφει μερικά από τα σημαντικότερα ποιήματά του, όπως τα: Κεριά (1893), Τείχη (1896), Περιμένοντας τους Βαρβάρους (1899). Το 1896 συνεργάζεται με την εφημερίδα Phere d’ Alexandrie. O δημοσιογράφος και συγγραφέας Γεώργιος Τσοκόπουλος τον χαρακτηρίζει «Σκεπτικιστής, φιλοσοφικός, μελαγχολικός, με ειρωνική πικρία». Τον επόμενο χρόνο επισκέπτεται το Παρίσι και το Λονδίνο.

Αυτοβιογραφικό σημείωμα του Κ. Π. Καβάφη

Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια – σ’ ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά.

 

 

 

Μερικά από τα πιο αγαπημένα μας ποιήματα:

Όσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,

τούτο προσπάθησε τουλάχιστον

όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις

μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,

μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,

γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την

στων σχέσεων και των συναναστροφών

την καθημερινή ανοησία,

ως που vα γίνει σα μιά ξένη φορτική.

Επέστρεφε

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με,

αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με —

όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,

κ’ επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα

όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,

κ’ αισθάνονται τα χέρια σαν ν’ αγγίζουν πάλι.

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,

όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται….

Έτσι πολύ ατένισα

Την εμορφιά έτσι πολύ ατένισα,

που πλήρης είναι αυτής η όρασίς μου.

Γραμμές του σώματος. Κόκκινα χείλη. Μέλη ηδονικά.

Μαλλιά σαν από αγάλματα ελληνικά παρμένα

πάντα έμορφα, κι αχτένιστα σαν είναι,

και πέφτουν, λίγο, επάνω στ’ άσπρα μέτωπα.

Πρόσωπα της αγάπης, όπως τάθελεν

η ποίησίς μου…. μες στες νύχτες της νεότητός μου,

μέσα στες νύχτες μου, κρυφά, συναντημένα….

Κεριά

Τοῦ μέλλοντος οἱ μέρες στέκοντ’ ἐμπροστά μας

σὰ μιὰ σειρὰ κεράκια ἀναμμένα —

χρυσά, ζεστά, καὶ ζωηρὰ κεράκια.

Οἱ περασμένες μέρες πίσω μένουν,

μιὰ θλιβερὴ γραμμὴ κεριῶν σβυσμένων

τὰ πιὸ κοντὰ βγάζουν καπνὸν ἀκόμη,

κρύα κεριά, λυωμένα, καὶ κυρτά.

Δὲν θέλω νὰ τὰ βλέπω ˚ μὲ λυπεῖ ἡ μορφὴ των,

καὶ μὲ λυπεῖ τὸ πρῶτο φῶς των νὰ θυμοῦμαι.

Ἐμπρὸς κυττάζω τ’ ἀναμμένα μου κεριά.

Δὲν θέλω νὰ γυρίσω νὰ μὴ διῶ καὶ φρίξω

τί γρήγορα ποῦ ἡ σκοτεινὴ γραμμὴ μακραίνει,

τί γρήγορα ποῦ τὰ σβυστὰ κεριὰ πληθαίνουν.

Η πόλις

Εἶπες «Θὰ πάγω σ’ ἄλλη γῆ, θὰ πάγω σ’ ἄλλη θάλασσα.

Μιὰ πόλις ἄλλη θὰ βρεθεῖ καλλίτερη ἀπ’ αὐτή.

Κάθε προσπάθειά μου μιὰ καταδίκη εἶναι γραφτῆ ˚

κ’ εἲν’ ἡ καρδιά μου -σὰν νεκρός- θαμένη.

Ὁ νοῦς μου ὡς πότε μὲς στὸν μαρασμὸν αὐτὸν θὰ μένει.

Ὅπου τὸ μάτι μου γυρίσω, ὅπου κι ἂν δῶ

ἐρείπια μαῦρα τῆς ζωῆς μου βλέπω ἐδῶ,

ποῦ τόσα χρόνια πέρασα καὶ ρήμαξα καὶ χάλασα.»

Καινούργιους τόπους δὲν θὰ βρεῖς, δὲν θά βρεις ἄλλες θάλασσες.

Ἡ πόλις θὰ σὲ ἀκολουθεῖ. Στοὺς δρόμους θὰ γυρνᾷς

τοὺς ἴδιους. Καὶ στὲς γειτονιὲς τὲς ἴδιες θὰ γερνᾷς ˚

καὶ μὲς στὰ ἴδια σπίτια αὐτὰ θ’ ἀσπρίζεις.

Πάντα στὴν πόλι αὐτὴ θὰ φθάνεις. Γιὰ τὰ ἀλλοῦ -μὴ ἐλπίζεις-

δὲν ἔχει πλοῖο γιὰ σέ, δὲν ἔχει ὁδό.

Ἔτσι ποῦ τὴ ζωή σου ρήμαξες ἐδῶ

στὴν κώχη τούτη τὴν μικρή, σ’ ὅλην τὴν γῆ τὴν χάλασες.