Η αμερικανική πρωτεύουσα δεν είναι μια παραθαλάσσια πόλη. Είναι, όμως, μια πόλη που έχει μάθει να ζει με τα εκλογικά κύματα. Άλλοτε είναι μπλε (Δημοκρατικά), άλλοτε κόκκινα (Ρεπουμπλικανικά), και ενίοτε κυανέρυθρα (η Βουλή και η Γερουσία μοιράζονται στα δύο). Σε κάθε, όμως, περίπτωση, υπάρχει πάντα ένας κοινός παρονομαστής: δύο μήνες μετά τις μεσοπρόθεσμες εκλογές, όλα τα κύματα καταλήγουν στα σκαλιά του Καπιτωλίου. Και ανάλογα με τον συνδυασμό που θα προκύψει έχουν τη δυνατότητα να απογειώσουν ή να χαντακώσουν το δεύτερο μέρος της τετραετίας ενός Αμερικανού προέδρου.
Μόλις λίγες μέρες πριν από την 8η Νοεμβρίου, η τύχη της Βουλής των Αντιπροσώπων φαίνεται ότι έχει ήδη αποφασιστεί, καθώς εκτιμάται ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα κερδίσουν άνετα τις πέντε επιπλέον έδρες που χρειάζονται για να κάνουν το Σώμα να αλλάξει χέρια. Αυτό σημαίνει ότι το παιχνίδι για τον έλεγχο του Κογκρέσου θα κριθεί στην Γερουσία. Εκεί, όμως, τα πράγματα είναι πολύ πιο ρευστά, με τις έρευνες να καταγράφουν μια αναμέτρηση στήθος με στήθος. Με 35 έδρες να είναι ανοιχτές σε αυτές τις εκλογές, η υπάρχουσα εύθραυστη ισορροπία είναι πολύ πιθανό να ανατραπεί και πλέον όλα τα βλέμματα στρέφονται στην Πενσυλβάνια και στην Τζόρτζια, οι οποίες θεωρούνται ότι είναι οι δύο πολιτείες που κρατούν τα κλειδιά της Γερουσίας.
Πως, όμως, φτάσαμε στο σήμερα; Από μια προεκλογική περίοδο που ξεκίνησε δύσκολα για τους Δημοκρατικούς ήρθε μια στιγμή που η ανατροπή φάνταζε κάτι παραπάνω από πιθανή. Το μπλε, όμως, κύμα που περίμεναν δεν έφτασε ποτέ ως την Ουάσιγκτον. Το διάστημα που μεσολάβησε ήταν ένας πυκνός πολιτικά χρόνος με τους Αμερικάνους να δέχονται ένα καταιγισμό μηνυμάτων. Εκτείνονταν από την άνοδο του εξτρεμισμού και τον φόβο για την πορεία της αμερικανικής δημοκρατίας μέχρι το νομικό πλαίσιο των αμβλώσεων, τη συνέχιση των δικαστικών περιπετειών του Ντόναλντ Τραμπ με την έφοδο του FBI στο Μαρ-α-Λάγκο, την ακρίβεια και την ασφάλεια. Στο τέλος, όμως, της ημέρας, όλοι οι δημοσκόποι συμφωνούν ότι ο πληθωρισμός ήταν το θέμα που σάρωσε τα πάντα.
Λίγους μήνες νωρίτερα, η Δημοκρατική πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόσι, πρέπει να έβλεπε το κόκκινο κύμα που πλησίαζε την πόρτα του γραφείου της. Τα προγνωστικά ήθελαν τους Ρεπουμπλικάνους να πετυχαίνουν σαρωτική νίκη τόσο στη Βουλή όσο και στη Γερουσία και σε μια στιγμή που τίποτα δεν φαινόταν να ευνοεί τους Δημοκρατικούς, εκείνοι έμοιαζαν να πασχίζουν να βρουν ακόμα και το αφήγημα με το οποίο θα κατέβαζαν τον κόσμο στις κάλπες.
Βεβαίως η αλήθεια είναι ότι τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι εύκολα για αυτούς. Συνήθως, οι ενδιάμεσες εκλογές αποκτούν τον χαρακτήρα δημοψηφίσματος απέναντι στην κυβέρνηση και η αμερικανική πολιτική εμπειρία έχει δείξει ότι οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης είναι αυτοί που εμφανίζονται πιο δραστήριοι και πρόθυμοι να προσέλθουν στην κάλπη. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι στο πρόσφατο παρελθόν είδαμε προέδρους που απολάμβαναν πολύ υψηλότερη δημοτικότητα από τον Μπάιντεν, όπως για παράδειγμα τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Τζορτζ Μπους το νεότερο, να οδηγούνται σε συντριπτικές ήττες κατά τη διάρκεια των ενδιάμεσων εκλογών.
Με το 69% των Αμερικανών να πιστεύει ότι η χώρα οδεύει προς την λάθος κατεύθυνση και τα ποσοστά δημοτικότητας του Τζο Μπάιντεν να έχουν κατρακυλήσει σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και στο 36%, οι προεκλογικοί οιωνοί δεν φάνταζαν ευνοϊκοί για τους Δημοκρατικούς. Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι μέχρι και τα μέσα της προεκλογικής περιόδου πολλοί βουλευτές και γερουσιαστές είχαν φτάσει στο σημείο να αμφιβάλλουν για το εάν η παρουσία του Τζο Μπάιντεν στις περιφέρειες τους θα τους ωφελούσε. Και σαν να μην έφτανε αυτός ο πονοκέφαλος, ήρθε να προστεθεί και η κοινωνική δυσαρέσκεια που συνέχισε να διογκώνεται από τον ανεξέλεγκτο καλπασμό του πληθωρισμού.
Θα έλεγε κάποιος ότι μια ματιά στα δελτία ειδήσεων είναι αρκετή για να διαπιστώσει κάνεις το κλίμα που επικρατεί. «Το πρόβλημα μου είναι ότι θα ήθελα να μπορώ να πατήσω μόνο ένα κουμπί για να ψηφίσω όλους τους Ρεπουμπλικάνους», εμφανίζεται να λέει ένας πολίτης στην Νεβάδα. Όταν η δημοσιογράφος τον ρωτάει για ποιο λόγο, εκείνος της απαντάει σχεδόν γελώντας «μένεις εδώ; Έχεις πάει ποτέ για ψώνια; Παίρνεις βενζίνη; Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν καταστραφεί». Βεβαίως, κάποιος θα μπορούσε να αντιτείνει ότι η Αμερική ήταν πάντα η χώρα των αντιφάσεων και των μεγάλων ανισοτήτων. Ο πληθωρισμός, όμως, δεν φαίνεται να κάνει διακρίσεις γιατί όπως παρατήρησε εύστοχα μια άλλη πολίτης «μας επηρεάζει όλους με τον ίδιο τρόπο. Όλοι έχουμε λιγότερα χρήματα».
Μπροστά, λοιπόν, σε αυτό το σκηνικό, ήρθε κάπου μέσα στο καλοκαίρι η συντηρητική πλειοψηφία του Ανώτατου Δικαστηρίου για να προσφέρει άθελά της μια σανίδα σωτηρίας στους Δημοκρατικούς. Η ανατροπή της απόφασης που καθόριζε το νομικό πλαίσιο των αμβλώσεων πυροδότησε κύμα αντιδράσεων και οδήγησε στην εγγραφή πολλών νέων γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους. Αυτή η κινητικότητα καταγράφηκε και στις δημοσκοπήσεις, ανυψώνοντας για πρώτη φορά τις ελπίδες των Δημοκρατικών, οι οποίοι εκτός από το φόβητρο των αμβλώσεων φάνηκαν να αποκτούν επιτέλους και ορισμένα πολεμοφόδια στην μάχη κατά του πληθωρισμού. Οι επιτυχίες του πρόεδρου Μπάιντεν για τη μείωση στις τιμές των φαρμάκων, η διαγραφή μέρους του χρέους των φοιτητικών δανείων αλλά και η μείωση στην τιμή της βενζίνης ήταν μικρές αλλά ουσιαστικές νίκες στον αγώνα κατά της ακρίβειας.
Τέτοια βήματα μπορεί να έγιναν αλλά στη συνείδηση του κόσμου δεν αποτυπώθηκαν γιατί πολύ απλά δεν επικοινωνήθηκαν. Αντί να εστιάσουν στην οικονομία, οι Δημοκρατικοί επένδυσαν υπέρμετρα στο μαγικό χαρτί των αμβλώσεων. Ήταν μια επένδυση που δεν τους βγήκε γιατί πολύ απλά το θέμα της οικονομίας συνέχισε να παραμένει το πρωταρχικό μέλημα στο μυαλό των ψηφοφόρων. Επιπλέον, στο δεύτερο σημαντικότερο θέμα που είναι η πάταξη της εγκληματικότητας φάνηκαν να είναι αδρανείς και να ταυτίζονται με τα ακραία αριστερά κινήματα που ζητούσαν την υποχρηματοδότηση της αστυνομίας. Αλήθεια ή ψέματα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς. Στην πολιτική, όμως, σημασία έχει η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω. Και μια κριτική που ασκείται στην επικοινωνιακή στρατηγική των Δημοκρατικών είναι ότι εστιάζουν πολύ υπερβολικά στις πολιτικές ταυτότητας και στα κοινωνικά θέματα, δίνοντας την εικόνα ότι δεν έχουν μια συγκροτημένη πρόταση για την οικονομία, την ασφάλεια και τα θέματα της καθημερινότητας.
Η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιος ακούει αυτή την κριτική για το κόμμα που εφηύρε το σλόγκαν «είναι η οικονομία, ανόητε», δεν μπορεί παρά να σκεφτεί την ρήση «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις». Και ίσως πρώτος από όλους που θα το σκεπτόταν θα ήταν ο κορυφαίος επικοινωνιολόγος, Τζέιμς Κάρβιλ, που ήταν ο άνθρωπος που καθιέρωσε το περιβόητο σλόγκαν για την οικονομία στην προεκλογική εκστρατεία του Μπιλ Κλίντον. Σχεδόν τριάντα χρόνια αργότερα, σε μια προεκλογική περίοδο που εκτυλίσσεται μέσα σε ένα περιβάλλον πληθωρισμού της τάξης του 8,2%, θα περιμέναμε ότι ο άνθρωπος που δημιούργησε το σύνθημα «είναι η οικονομία, ανόητε» δεν θα έβρισκε κανέναν που να χρειάζεται να του το υπενθυμίσει. Και, όμως, ο Τζέιμς Κάρβιλ δεν σταματάει να το επαναλαμβάνει. Βλέποντας τον να συνομιλεί για τις ενδιάμεσες εκλογές με τον Τζορτζ Στεφανόπουλο στην πλατφόρμα «Hulu», κάποιος μπορεί να διακρίνει στο πρόσωπο του μια ελαφριά απογοήτευση για μια ευκαιρία που ίσως χάθηκε:
«Πρέπει να μείνεις συγκεντρωμένος. Να μιλάς για πράγματα που έχουν σημασία για τους ανθρώπους. Ξέρεις; ‘Είναι η οικονομία, ανόητε’. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από τον πληθωρισμό. Είναι εκεί. Δεν μπορείς να τον αγνοήσεις. Ο τρόπος που βλέπω μια πολιτική εκστρατεία είναι σαν ένα πειρατικό πλοίο. Κάνεις πάντα υπολογισμούς. Η ταχύτητα του ανέμου είναι τόση. Το ρεύμα ρέει προς αυτή την κατεύθυνση. Αρπάζεις τα λάφυρά σου, μαθαίνεις και προχωράς. Και οι Δημοκρατικοί θα έπρεπε να ήταν πιο προορατικοί. Ο Kevin McCarthy είπε, ‘θα κλείσουμε την κυβέρνηση για να επιβάλουμε περικοπές στην κοινωνική ασφάλιση και την ιατρική περίθαλψη’. Λοιπόν, ας μιλήσουμε για την οικονομία. Κάντε το επιχείρημα. Το κλείσιμο της κυβέρνησης έχει να κάνει με την οικονομία και δεν είναι μια καλή κίνηση. Ο τρόπος που χρησιμοποιήθηκε το θέμα της άμβλωσης (ήταν λάθος). Σου είπαν ότι θα απαγορεύσουν τις αμβλώσεις και το έκαναν. Τώρα σου λένε ότι θα κλείσουν την κυβέρνηση για να επιβάλουν περικοπές. Τους πιστεύω. Θα το κάνουν. Πρέπει να τους σταματήσεις. Έτσι εκμεταλλεύεσαι το θέμα των αμβλώσεων σε κάτι περισσότερο. Οι Δημοκρατικοί δεν ήταν πολύ καλοί. Δεν ήταν πολύ συγκεντρωμένοι. Είχαν μια ευκαιρία νομίζω… Ξέρεις, ας περιμένουμε να δούμε. Θα υπάρξει πραγματικός απολογισμός».
Κρίσιμο το διακύβευμα
Τέσσερις ημέρες προτού διεξαχθούν οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν υπερασπίστηκε τα πεπραγμένα του στο πεδίο της οικονομίας χθες Παρασκευή, συνεχίζοντας τον αγώνα για να αποτρέψει την επαπειλούμενη πολιτική πανωλεθρία της παράταξής του, των Δημοκρατικών, την οποία μοιάζει να προσμένει ο Ρεπουμπλικάνος αντίπαλός του Ντόναλντ Τραμπ για να ανακοινώσει, βασιζόμενος σ’ αυτή, πως θα είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2024.
«Σημειώσαμε πολλή πρόοδο τους τελευταίους είκοσι μήνες (στην προσπάθεια) για να ενισχύσουμε την οικονομία (…) και πρέπει να συνεχίσουμε, κατά την άποψή μου», επιχειρηματολόγησε ο αμερικανός πρόεδρος κατά τη διάρκεια εμφάνισής του στο Σαν Ντιέγκο, στην Καλιφόρνια.
Οι ΗΠΑ είναι αντιμέτωπες το τρέχον διάστημα με τον υψηλότερο πληθωρισμό εδώ και 40 χρόνια και η ανάφλεξη των τιμών στοιχίζει στους Δημοκρατικούς, που πασχίζουν να διατηρήσουν τις ισχνές πλειοψηφίες τους στο Κογκρέσο, για να είναι σε θέση να κυβερνήσουν.
Ο κ. Μπάιντεν υποσχέθηκε ότι θα «μειώσει» τον πληθωρισμό και διαλάλησε για ακόμη μια φορά τις γιγαντιαίες επενδύσεις που προώθησε η κυβέρνησή του, ειδικά στα πεδία των ημιαγωγών και του κλίματος.
Η Αμερική διατηρεί «ισχυρά» σημεία, επέμεινε. Αναφέρθηκε στην αγορά εργασίας, που βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση, με τον δείκτη της ανεργίας στο 3,7% και 261.000 δουλειές να δημιουργούνται τον Οκτώβριο, παρά την άνοδο των επιτοκίων που εντείνουν τον φόβο ότι θα ενσκήψει ύφεση.
«Ως πρόεδρος, δεν πρόκειται να δεχτώ το επιχείρημα κατά το οποίο το πρόβλημα έγκειται στο ότι πάρα πολλοί Αμερικανοί βρίσκουν καλές δουλειές», είπε.
Οι Δημοκρατικοί βρίσκονται στην άμυνα ενόψει των εκλογών της Τρίτης 8ης Νοεμβρίου. Οι δημοσκοπήσεις προοιωνίζονται ευρεία νίκη των συντηρητικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, που θα ανανεωθεί εξ ολοκλήρου. Οι πιο πρόσφατες υποδεικνύουν πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα εξασφαλίσουν επίσης μικρή πλειοψηφία στη Γερουσία, όπου παίζεται το ένα τρίτο των εδρών.
Ο Ντόναλντ Τραμπ ονειρεύεται το 2024
Προσμένοντας ότι αυτό το σενάριο θα γίνει πραγματικότητα, ο Ντόναλντ Τραμπ αφήνει να εννοηθεί, ολοένα πιο καθαρά, πως σκοπεύει να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.
«Θα είμαι, πολύ πιθανόν, υποψήφιος ξανά. Ετοιμαστείτε», πέταξε ο Ρεπουμπλικάνος πρώην πρόεδρος σε πλήθος οπαδών του την Πέμπτη στην πολιτεία Άιοβα. «Θα ξαναπάρουμε το Κογκρέσο, θα ξαναπάρουμε τη Γερουσία. Και το 2024, θα ξαναπάρουμε τον μεγαλοπρεπή μας Λευκό Οίκο».
Ο δισεκατομμυριούχος, που ουδέποτε παραδέχτηκε την ήττα του στις εκλογές του 2020 και φλερτάρει εδώ και μήνες με την ιδέα να διεκδικήσει νέα θητεία, διατηρεί την τεράστια επιρροή του στην παράταξη.
Έχει υποστηρίξει δημόσια πολλούς υποψήφιους στις «midterms» της Τρίτης, πολλαπλασίασε τις προεκλογικές εμφανίσεις του πλάι τους κι ετοιμάζεται να πιστωθεί την επιτυχία τους αν μπορέσουν να στερήσουν από τον Τζο Μπάιντεν την πλειοψηφία του στο Κογκρέσο.
Η πολύ πιθανή επιτυχία της αμερικανικής δεξιάς την Τρίτη θα του επέτρεπε να ενισχύσει περαιτέρω το πολιτικό του κεφάλαιο. Ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του αμέσως μετά, ελπίζει να τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια δυνητικών εσωκομματικών αντιπάλων του, όπως ο κυβερνήτης της Φλόριντας, ο Ρον ΝτεΣάντις.
«Μπορούμε να στοιχηματίσουμε ότι η ανακοίνωση θα γίνει γρήγορα», είπε την Πέμπτη η Κελιάν Κόνγουεϊ, άλλοτε σύμβουλός του στον Λευκό Οίκο, πάντα στενή σύμμαχός του.
Επικαλούμενος πηγές που δεν κατονόμασε, ο ειδησεογραφικός ιστότοπος Axios ανέφερε χθες ότι η ημερομηνία που θα γίνει η ανακοίνωση θα είναι η Δευτέρα 14η Νοεμβρίου. Η εξέλιξη ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στις διάφορες ανοικτές δικαστικές υποθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο μεγιστάνας των ακινήτων αντιμετωπίζει έρευνες για τον ρόλο του στην επίθεση στο ομοσπονδιακό Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021, για τον τρόπο που χειρίστηκε τα αρχεία του Λευκού Οίκου, ενώ διώκεται για απάτη από τη δικαιοσύνη της πολιτείας της Νέας Υόρκης.
Προπύργια των Δημοκρατικών απειλούνται
Σε αυτή την τελευταία, στα χέρια των Δημοκρατικών για πάνω από 20 χρόνια, ο άνεμος ενδέχεται να γυρίσει την 8η Νοεμβρίου.
Καθώς τα σύννεφα μαζεύονται πάνω από την εκστρατεία της Κάθι Χόκουλ, υποψήφιας κυβερνήτριας, το κόμμα έστειλε να την υποστηρίξουν την πρώην υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον και την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις.
Άλλα οχυρά των Δημοκρατικών, όπως το Όρεγκον ή το Κολοράντο, μοιάζουν επίσης να απειλούνται, καθώς αυξάνεται η δυσαρέσκεια για τον ραγδαία αυξανόμενο πληθωρισμό, για τον οποίο οι Ρεπουμπλικάνοι κατηγορούν προσωπικά τον Τζο Μπάιντεν.
Στην προσπάθειά του να αντικρούσει το μήνυμα αυτό, ο αμερικανός πρόεδρος κάνει περιοδεία στη χώρα προβάλλοντας τις πρωτοβουλίες του για να προστατεύσει τις λαϊκές τάξεις και την απασχόληση.
Την Πέμπτη, πρόβαλε τη διαγραφή φοιτητικών χρεών σε εμφάνισή του στο Νέο Μεξικό. Μετά το πέρασμά του από την Καλιφόρνια, επρόκειτο να εμφανιστεί στο Σικάγο.
Αντιμέτωπος με τις ρεπουμπλικανικές κατηγορίες ότι άφησε τα νότια σύνορα των ΗΠΑ να γίνουν σουρωτήρι και κακοποιούς να λυμαίνονται τους δρόμους, ο πρόεδρος προσπαθεί να κινητοποιήσει ανεξάρτητους ψηφοφόρους, καλώντας τους να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην άμβλωση και, ευρύτερα, τη δημοκρατία.
Το διακύβευμα των εκλογών είναι κρίσιμο: αν χάσει τον έλεγχο του Κογκρέσου, τα υπόλοιπα δυο χρόνια της προεδρίας του θα είναι καταδικασμένα στην παράλυση και η συνέχεια περίπλοκη.
Ως εδώ, ο Τζο Μπάιντεν λέει πως έχει την πρόθεση να διεκδικήσει νέα θητεία, αλλά η προοπτική δεν γοητεύει ακριβώς όλους τους Δημοκρατικούς, τόσο εξαιτίας της ηλικίας του —προσεχώς θα είναι 80ρης— και της χαμηλής δημοτικότητάς του. Ενδεχόμενη βαριά ήττα του θα κλόνιζε ακόμη περισσότερο τις πιθανότητές του.
