Ο Μάικλ Κόντας μιλάει στο koutipandoras.gr για τη φωτιά στο Μάτι και άλλα διαχρονικά εγκλήματα

Ο Μάικλ Κόντας, μίλησε αποκλειστικά στον Κωνσταντίνο Ταχτσίδη και το koutipandoras.gr για τις φονικές φωτιές της Αττικής, την κλιματική αλλαγή και τη σχέση των εμπρησμών με τα οικονομικά συμφέροντα.

Κύριε Κόντας, καλημέρα. Είμαι σίγουρος πως παρακολουθήσατε τις τελευταίες ημέρες την τραγωδία που ζήσαμε εδώ στην Ελλάδα με τη φονική φωτιά που έπληξε την Αττική. Πείτε μου τις πρώτες σας σκέψεις για τα αίτια της τραγωδίας.

Αν θυμάμαι καλά, στην Ελλάδα πριν τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007, η αρμοδιότητα της πυρόσβεσης των δασικών πυρκαγιών πέρασε από τις Δασικές υπηρεσίες στις αρμοδιότητες του Πυροσβεστικού Σώματος. Αυτό μπορεί να βοήθησε την με μεγαλύτερη ακρίβεια στην αντιμετώπιση της φωτιάς ως παράγοντα κίνδυνο της ζωής και των περιουσιών αλλά δεν ήταν αρκετό. Η άναρχη δόμηση και ρυμοτομία είναι ένας παράγοντας που όχι μόνο οδηγεί στην απώλεια ζωών αλλά πολλές φορές είναι και η αιτία πυρκαγιάς. Όταν χτίζεις σπίτια και οικισμούς σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση αυξάνεις τις πιθανότητες πυρκαγιάς και απώλειας ζωών.

Όσον αφορά στη φωτιά της Ανατολικής Αττική, η δόμηση και η ανύπαρκτη ρυμοτομία με στενούς δρόμους σε δασικές περιοχές δεν είναι απλά περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά δυσκολεύει αφάνταστα και την εκκένωση σε περίπτωση φωτιάς και τη δουλειά των πυροσβεστών. Ο θάνατος πολλών ανθρώπων μέσα στα αυτοκίνητά τους στην πρόσφατη φωτιά, το αποδεικνύει. Οι κάτοικοι αυτής της περιοχής και οι δημοτικές αρχές της περιοχής δεν είχανε προβλέψει πόσο δύσκολη θα ήταν η εκκένωση του οικισμού σε περίπτωση μεγάλης φωτιάς.

Υπάρχουν ενδείξεις πως η φωτιά προήλθε από εμπρηστές. Σύμφωνα με την εμπειρία σας στις δασικές πυρκαγιές (wildfires), ποιο είναι το γενικότερο προφίλ των εμπρηστών;

Ναι σίγουρα, η άλλη πλευρά είναι το θέμα των εμπρησμών, το οποίο στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ σοβαρό. Πολλές φορές σκεπτόμαστε τον εμπρηστή ως έναν απρόσεκτο οδηγό που πετάει το τσιγάρο του, αλλά η αλήθεια είναι πως οι πιο πολλοί εμπρηστές έχουν ως κίνητρο οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Για παράδειγμα, όπως και στις ΗΠΑ, υπάρχουν ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί που θέλουν να κάψουν μια μεγάλη δασική έκταση ώστε αργότερα να εκμεταλλευτούν τη καμένη γη για οικονομικούς σκοπούς, συνήθως για οικιστική ανάπτυξη. Θα σας πω ένα παράδειγμα που είχε κάνει τρομερή εντύπωση. Πριν από μερικά χρόνια, ένας έλληνας οικονομολόγος, έγραψε μία έρευνα στο London School of Economics, στην οποία συνέδεε τις μεγάλες φωτιές με τις χρονιές εκλογών. Εκεί αποδείκνυε πως στις χρονιές εκλογών στην Ελλάδα υπήρχαν περισσότερες φωτιές δασικών εκτάσεων σε σχέση με άλλα έτη. Θα πρέπει να το ξαναδιαβάσω ώστε να θυμηθώ λεπτομέρειες αλλά είχα βρει αυτή την διασύνδεση, τουλάχιστον εντυπωσιακή.

Η σχέση της φωτιάς με τον άνθρωπο, όπως βλέπουμε και στην Ελληνική μυθολογία, είναι προαιώνια. Αλλά αυτό που έχω καταλάβει τα τελευταία 30 χρόνια είναι ότι το φαινόμενο της φωτιάς σε δασικές εκτάσεις είναι άμεσα συνδεδεμένο με πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Πολύ συχνά η “αφύσικη” σχέση της πολιτικής με τους πολίτες και το επιχειρηματικό οικονομικό κέρδος, έχει ως θύμα το περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει και με τις φωτιές.

Τι δείχνουν τα στατιστικά στις ΗΠΑ όσον αφορά στις δασικές πυρκαγιές;

Στις ΗΠΑ, σε πρόσφατη έρευνα του ερευνητικού τμήματος του πανεπιστημίου μας στο Κολοράντο, απέδειξε πως -μέσα σε μια 20ετή περίοδο- 84% των πυρκαγιών άρχισαν από ανθρώπινη παρέμβαση. Οι εμπρησμοί μπορεί να είναι ένα μεγάλο μέρος των πυρκαγιών στην Ελλάδα, αλλά το να δομείς οικιστικά κοντά η μέσα σε δασικές περιοχές είναι επίσης εγκληματικό. Είναι πολύ σημαντικό που οι αστικοί πυροσβέστες εμπλέκονται όλο και περισσότερο στην Ελλάδα στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, αλλά δεν είναι αρκετό. Επίσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, είμαστε μάρτυρες μια ραγδαίας αύξησης των δασικών πυρκαγιών, τα τελευταία χρόνια. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, πριν το 1995, είχαμε, το πολύ, μια μεγάλη φωτιά κάθε χρόνο. Την τελευταία δεκαετία, έχουμε περίπου δέκα το χρόνο. Το 1970 στις ΗΠΑ καίγονταν το πολύ τρία εκατομμύρια εκτάρια το χρόνο και σήμερα καίγονται παραπάνω από τα διπλάσια… τουλάχιστον.

Στο βιβλίο σας “Μegafire – O αγώνας για την αντιμετώπιση της φονικής επιδημίας της φωτιάς”, χρησιμοποιείται τον όρο “Megafire” (Μεγάλη φωτιά). Ήταν η προσφατη πυρκαγιά στην Ελλάδα, μία τέτοια;

Η δασική υπηρεσία των ΗΠΑ ορίζει μια φωτιά ως “Megafire” σε σχέση με τα στρέμματα που καίει. Αλλά αυτό κατά την άποψή μου δεν αντικατοπτρίζει την αλήθεια. Όπως είδαμε και στην Ελλάδα μια μικρή φωτιά, όπως η πρόσφατη στην Αττική, με αυτή την πολύ διαφορετική συμπεριφορά σε σχέση με άλλες στο παρελθόν και αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, μπορεί να σκοτώσει κόσμο, να καταστρέψει σπίτια, να αλλοιώσει το οικοσύστημα και να καταστρέψει τις υποδομές. Αυτή η φωτιά μπορεί να είναι κάτι παραπάνω από “Mega”. Κανονικά οι «Μεγάλες φωτιές» πρέπει να μετρούνται με βάση την επίδρασή τους και την έντασή τους, όχι με την αναλογία των στρεμμάτων.