Οι δημοσιογράφοι βάζουν τελεία και κατεβαίνουν με τα κόμματα

Του Κώστα Βαξεβάνη

Η δημοσιογραφία μπορεί να σε οδηγήσει παντού, αρκεί να την εγκαταλείψεις έγκαιρα, λέει ένα παλιό αξίωμα του επαγγέλματος. Ο πιο ανοιχτός δρόμος είναι αυτός προς την πολιτική. Μπορεί όμως ο δημοσιογράφος, αυτός που ως χθες εμφανιζόταν πως είναι ανεξάρτητος, αντικειμενικός και ουδέτερος, να γίνει ξαφνικά κομματικό υποστύλωμα και πολύ περισσότερο υποψήφιος κόμματος;

Προσωπικά προτιμώ τον δημοσιογράφο στο δημοσιογραφικό γραφείο και πολύ περισσότερο στο πεζοδρόμιο. Αλλά η άποψη που θέλει τον δημοσιογράφο σε πολιτική ουδετερότητα, ούτε ειλικρινής είναι ούτε πραγματική. Δεν υπάρχουν ουδέτεροι δημοσιογράφοι, όπως δεν υπάρχουν άνθρωποι απαλλαγμένοι από τις επιρροές της κοινωνίας, της οικογένειας, της προσωπικής οπτικής γωνίας.

Η δημοσιογραφική «αντικειμενικότητα» δεν είναι τίποτα άλλο, από ένα μαυσωλείο το οποίο δημιουργήθηκε για να προσκυνούν οι θεοσεβούμενοι του επαγγέλματος, λίγο πριν διαπράξουν τις συνηθισμένες τους αμαρτίες. Η αντικειμενικότητα θα μπορούσε να οριστεί, ως ο βαθμός της ευπρέπειας του υποκειμενισμού μας. Δηλαδή πόσο ευπρεπείς είμαστε, στον υποκειμενισμό που εκφράζουμε.

Ο δημοσιογράφος όπως κάθε άνθρωπος, κουβαλάει τις εμπειρίες του, την ιδεολογία του, όλες τις καταβολές που τον διαμορφώνουν ως άνθρωπο. Δεν μπορεί να τα πετάξει σαν ρούχο πριν από κάθε ανταπόκριση ή άρθρο του για να φορέσει ένα φανελάκι φτιαγμένο από την αποστειρωμένη γάζα της αντικειμενικότητας.

Όπως λέει χαρακτηριστικά ένας φίλος ξένου Μέσου Ενημέρωσης του εξωτερικού, «αφού εσύ με τις λέξεις σου κεντάς το κείμενο σαν κέντημα, εσύ κανονίζεις πώς θα φαίνεται».

Ο δημοσιογράφος όμως οφείλει να είναι ειλικρινής και ανεξάρτητος. Όταν δηλαδή διατυπώνει άποψη να ξεκαθαρίζει πως αυτό είναι η άποψή του και όχι η αλήθεια του ρεπορτάζ. Οφείλει επίσης αυτό που διατυπώνει και το οποίο εκ των πραγμάτων εμπεριέχει τον τίμιο υποκειμενισμό του, να είναι ανεξάρτητο από σκοπιμότητες. Δηλαδή «διατυπώνω άποψη γιατί αυτό πιστεύω και όχι γιατί αυτό βολεύει ή εξυπηρετεί σκοπιμότητες». Και κυρίως δεν θα κρύψω την αλήθεια για να εξυπηρετήσω αυτή την άποψη.

Όσοι κατηγορούν κάποιον δημοσιογράφο ότι «δεν είναι αντικειμενικός» τις περισσότερες φορές εννοούν πως δεν εντόπισαν σε όσα είπε ή έγραψε, την δική τους άποψη. Αυτά σε συνθήκες κανονικής δημοσιογραφίας, γιατί σε συνθήκες συστημικής δημοσιογραφίας, οι πολίτες συνήθως αποδίδουν στους δημοσιογράφους δικαίως, την συνύπαρξή τους με συμφέροντα και την μετατροπή τους από τέταρτη εξουσία που πρέπει να είναι απέναντι στις άλλες και δίπλα στην κοινωνία, σε εξουσία δίπλα στις άλλες εξουσίες και την διαπλοκή τους.

Έτσι λοιπόν ο δημοσιογράφος έχει πολιτική άποψη, ιδεολογικές προτιμήσεις και προφανώς κομματική επιλογή. Αλλοίμονο αν ένας δημοσιογράφος που ζει κάθε ημέρα και περισσότερο από κάθε άλλον την πολιτική πραγματικότητα, να μην είχε άποψη γι’ αυτή. Θα ήταν ή βλάκας ή υποκριτής. Το θέμα είναι αν η προτίμησή του, ανατρέπει την ίδια την δημοσιογραφική του υπόσταση. Αν δηλαδή χρησιμοποιεί τη δημοσιογραφία του ως μέσο για όλους σκοπούς.

Σκεφθείτε έναν δημοσιογράφο στο βομβαρδισμένο Ιράκ, ο οποίος βρίσκεται μπροστά στην εικόνα κατακρεουργημένων παιδιών. Πόσο ηθικό είναι να δράσει «απολίτικα» και να μετρήσει απλώς πτώματα; Είναι πιο ηθικό να μείνει στην αποστειρωμένη μετάδοση ή να δώσει την εικόνα φρίκης που αντιμετωπίζει και ο ίδιος ως αυτόπτης μάρτυρας; Η δημοσιογραφία που θα μέτραγε απλώς πτώματα, παραβλέποντας την «υποκειμενική» διάσταση πως πρόκειται για ένα έγκλημα, θα ήταν δημοσιογραφία συγκάλυψης στο όνομα της ουδετερότητας. Ο δημοσιογράφος αρκετές φορές βρίσκεται σε τέτοια διλήμματα κανόνων τους επαγγέλματος και αναγκάζεται να σταθμίζει όσα συμβαίνουν.

Ο δημοσιογράφος ουσιαστικά είναι ο πρώτος μάρτυρας των γεγονότων και συνεπώς και ο πρώτος που διαμορφώνει άποψη. Όταν θα χρειαστεί να την πει οφείλει απλώς να είναι τίμιος με το κοινό του. Να πει δηλαδή «αυτά είναι τα γεγονότα και αυτή η άποψή μου». «Αυτά όσα συνέβησαν και αυτό το πώς τα ερμηνεύω».

Έτσι λοιπόν θεωρητικά καταλαβαίνω τους δημοσιογράφους που εκφράζουν την πολιτική τους φύση και δεν την θεωρώ κάτι κακό. Είναι πιο επικίνδυνοι οι δημοσιογράφοι οι οποίοι προσφέρουν το κύρος τους για να διαφημίσουν προϊόντα πολυεθνικών ,που προσφέρουν την ιδιότητά τους για να καλύψουν οικονομικά συμφέροντα, που κλείνουν τα μάτια για να μην δουν οι ίδιοι άρα και η κοινή γνώμη όσα συμβαίνουν, παρά αυτοί που δηλώνουν πως κατεβαίνουν υποψήφιοι με ένα κόμμα. Τα κόμματα, ακόμη και αν δεν μας αρέσει η λειτουργία τους, είναι συστατικά της Δημοκρατίας.

Σε όλα αυτά βέβαια μπορεί να θέσει κάποιος ένα ερώτημα ουσίας: είναι η ένταξη κάποιου δημοσιογράφου σε ψηφοδέλτιο κόμματος αποτέλεσμα της πολιτικής του ανησυχίας και ακόμη πιο πολύ της πολιτικής φύσης του ή απλώς ένα παιχνίδι επικοινωνίας; Δηλαδή μπαίνουν οι δημοσιογράφοι υποψήφιοι ως αναγνώριση τους κύρους, της πολιτικής τους σκέψης και της κοινωνικής τους συμπεριφοράς, ή εξαργυρώνοντας την αναγνωρισιμότητά τους προς όφελος μιας μικροκομματικής επικοινωνιακής τακτικής;

Πολύ φοβάμαι πως οι περισσότερες από τις υποψηφιότητες αυτές, δεν είναι τίποτα άλλο από υποψηφιότητες επικοινωνιακής τακτικής σε ένα ψηφοδέλτιο με μπασκετμπολίστες, ποδοσφαιριστές, ηθοποιούς και κάθε λογής μπερλουσκονικά πυροτεχνήματα. Υπάρχουν ήδη στα ψηφοδέλτια δημοσιογράφοι που υπηρέτησαν με συνέπεια όχι τη δημοσιογραφία ή την πολιτική αλλά την ζούγκλα του συστήματος ως πολύχρωμοι παπαγάλοι και ενίοτε ως χαμαιλέοντες. Τώρα απλώς θέλουν να εξαργυρώσουν τις υπηρεσίες τους. Δηλαδή να εγκαταλείψουν έγκαιρα τη δημοσιογραφία που έτσι κι αλλιώς δεν πιστεύουν.