Οι «σούπερ-ηλικιωμένοι» που αντιστέκονται στα γηρατειά

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την δρα Αλεξάνδρα Τουρούτογλου, επίκουρη καθηγήτρια Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και επικεφαλής ερευνήτρια στο τμήμα Νευροαπεικόνισης του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, που έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Cerebral Cortex» (Εγκεφαλικός Φλοιός), συνέκριναν με τη βοήθεια λειτουργικής μαγνητικής απεικόνισης (fMRI) τους εγκεφάλους ατόμων άνω των 65 ετών, 60-80 και 18 έως 35 ετών.

Διαπιστώθηκε ότι η ισχυρότερη λειτουργική διασύνδεση, δηλαδή η επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων στα διάφορα δίκτυα του εγκεφάλου, συνδέεται με νεανική μνήμη στους γηραιότερους ηλικιωμένους. Αυτοί με την καλύτερη μνήμη έχουν και την πιο νεανική «συνδεσμολογία».

Η μελέτη είναι η δεύτερη σε μια σειρά τριών μελετών με επικεφαλής τη δρα Α. Τουρούτογλου, η οποία είναι διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2009), που έχουν ως στόχο να «ξεκλειδώσουν» το μυστικό των 80άρηδων και 90άρηδων, των οποίων το μυαλό δουλεύει καλύτερα και από πολύ νεότερους ανθρώπους. Η πρώτη έρευνα είχε εξετάσει τα δομικά χαρακτηριστικά του φλοιού του εγκεφάλου και είχε δείξει ότι, σε σύγκριση με τους τυπικούς ηλικιωμένους, οι εγκέφαλοι των σούπερ-ηλικιωμένων έχουν περισσότερη φαιά ουσία σε περιοχές, οι οποίες είναι σημαντικές για διαδικασίες που σχετίζονται με τη μνήμη, όπως η μάθηση, αποθήκευση και ανάκτηση πληροφοριών. Διαπιστώθηκε ότι ο εγκέφαλος των σούπερ ηλικιωμένων έχει παραμείνει νεανικός και δεν έχει επέλθει καμία συρρίκνωση στις περιοχές που επιτελούν τη λειτουργία της μνήμης.

Επειδή όμως οι περιοχές του εγκεφάλου δεν είναι απομονωμένες νησίδες, αλλά συνιστούν δίκτυα που «συνομιλούν» μεταξύ τους, ώστε να επιτρέψουν την εκτέλεση πολύπλοκων συμπεριφορών, η δεύτερη μελέτη εστίασε στις διασυνδέσεις μεταξύ των νευρώνων και στη λειτουργία του εγκεφάλου.

Η τρίτη μελέτη της επιστημονικής ομάδας θα αναλύσει δεδομένα λειτουργικής μαγνητικής απεικόνισης (fMRI) από εγκεφάλους απασχολημένους με μνημονικές και άλλες νοητικές διαδικασίες. Από τον συνδυασμό των τριών ερευνών, ελπίζεται ότι θα προκύψουν «τα βασικά στοιχεία ώστε οι μελλοντικοί ερευνητές να αναπτύξουν βιοδείκτες για μια επιτυχή γήρανση», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελληνίδα νευροεπιστήμονας.

Όπως λέει, ένα από τα μυστήρια που οι επιστήμονες ελπίζουν να λύσουν, είναι κατά πόσο οι ηλικιωμένοι που γερνάνε καλά, ξεκινούν εξ αρχής με μεγαλύτερη και καλύτερη εγκεφαλική δομή και νευρωνική επικοινωνία από ό,τι οι άλλοι άνθρωποι ή αν, για κάποιο λόγο, εμφανίζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στη φυσιολογική έκπτωση των λειτουργιών του γηράσκοντος εγκεφάλου τους.

Ο στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να διερευνηθεί ο ρόλος του γενετικού παράγοντα, καθώς επίσης της σωματικής άσκησης, της διατροφής, των κοινωνικών επαφών και άλλων παραγόντων του τρόπου ζωής, που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Τελικά, οι επιστήμονες προσδοκούν ότι θα είναι σε θέση να δώσουν τις κατάλληλες συμβουλές στο μέσο άνθρωπο, ώστε να μπορέσει και αυτός να γεράσει όπως ένας σούπερ-ηλικιωμένος.