Όλο και πιο αφιλόξενος ο κόσμος για τους δημοσιογράφους

«Το μίσος για τους δημοσιογράφους εκτραχύνεται στη βία», προειδοποιεί η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans frontières, RSF) στην έκθεσή της για την ελευθερία του Τύπου στον κόσμο το 2019, που δίνεται στη δημοσιότητα σήμερα.

Στον παγκόσμιο χάρτη, μόλις στο 24% από τις 180 χώρες και περιοχές που μελετήθηκαν καταγράφηκε «καλή» ή «μάλλον καλή» κατάσταση ως προς την ελευθερία του Τύπου, από 26% το 2018.

Αφού κλιμακώθηκε τα τελευταία χρόνια, «η εχθρότητα έναντι των δημοσιογράφων, ή ακόμη και το μίσος που εκφράζεται σε αριθμό χωρών από πολιτικούς ηγέτες, κατέληξε να υποκινήσει το πέρασμα σε πράξεις πιο σοβαρές και πιο συχνές», υπογραμμίζει η ΜΚΟ στο δελτίο Τύπου που συνοδεύει την έκθεση, όπως μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο και αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η RSF διαπιστώνει «αύξηση των κινδύνων και, εξαιτίας αυτού, ένα χωρίς προηγούμενο επίπεδο φόβου σε ορισμένες τοποθεσίες» στις τάξεις των δημοσιογράφων. Οι ασφυκτικές πιέσεις, οι απειλές κατά ζωής, οι αυθαίρετες συλλήψεις γίνονται ολοένα περισσότερο «κίνδυνοι του επαγγέλματος», τονίζει.

Στις ΗΠΑ (48η θέση, -3), εγκαθίσταται ένα κλίμα ολοένα πιο εχθρικό: «ποτέ πριν οι αμερικανοί δημοσιογράφοι δεν δέχονταν τόσες απειλές κατά της ζωής τους» και ποτέ πριν δεν προσέφευγαν τόσο «σε ιδιωτικές εταιρείες» ώστε να έχουν «εγγυήσεις για την ασφάλειά τους», υπογραμμίζει η οργάνωση. Τον περασμένο Ιούνιο, θυμίζει, τέσσερις δημοσιογράφοι και μια εργαζόμενη σε εφημερίδα του Μέιν, την Capital Gazette, έπεσαν νεκροί σε επίθεση ενόπλου.

Στη Βραζιλία (105η θέση, -3) η προεκλογική εκστρατεία σημαδεύτηκε από τον «λόγο μίσους» και την παραπληροφόρηση, κάτι που η ΜΚΟ ερμηνεύει ως «οιωνό μιας ζοφερής περιόδου για τη δημοκρατία και την ελευθερία του Τύπου».

Στον πάτο της κατάταξης, το Τουρκμενιστάν διαδέχεται τη Βόρεια Κορέα: τα περισσότερα ΜΜΕ ελέγχονται από το κράτος, ενώ οι τελευταίοι δημοσιογράφοι που εργάζονται μυστικά ως ανταποκριτές εξόριστων μέσων αντιμετωπίζουν ανηλεή και «αδιάκοπο διωγμό», στηλιτεύει η RSF.

Στο Βιετνάμ όπως και στην Κίνα, ο επίσημος Τύπος ελέγχει τον δημόσιο διάλογο και δεκάδες δημοσιογράφοι, επαγγελματίες και μη, βρίσκονται πίσω από τα σίδερα. Το κινεζικό «αντιπαράδειγμα», το οποίο βασίζεται «σε οργουελιανή παρακολούθηση και χειραγώγηση της πληροφόρησης χάρη στις νέες τεχνολογίες, είναι ακόμη πιο ανησυχητικό διότι το Πεκίνο προωθεί πλέον το καταπιεστικό του μοντέλο κι εκτός συνόρων», κρίνει η ΜΚΟ.

«Χώρες-εργαστήρια ελέγχου»

«Οι χώρες-εργαστήρια ελέγχου της πληροφόρησης γίνονται ολοένα περισσότερες», προειδοποιεί ο Κριστόφ Ντελουάρ, ο Γενικός Γραμματέας της RSF. Δημιουργείται κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης», συνεχίζει: «χρειαζόμαστε να υπάρξει ανάκτηση των δυνάμεων των δημοκρατικών μοντέλων. Αλλιώς, τα αντιπαραδείγματα θα ακμάσουν και θα πολλαπλασιαστούν», προσθέτει.

Αλλού, η πολυφωνία στον Τύπο «αντιστέκεται όλο και λιγότερο στη λογική της συγκέντρωσης και των οικονομικών συμφερόντων», για παράδειγμα στην Ιαπωνία (67η), ή στην Αυστραλία (21η, -2), επισημαίνει η RSF.

Αλλά και στην Ευρώπη, η κατάσταση επιδεινώνεται σε σημαντικό βαθμό.

Σε αυτή την περιοχή του κόσμου, που θεωρητικά παραμένει η πιο ασφαλής, οι δημοσιογράφοι «σήμερα βρίσκονται αντιμέτωποι με τις χειρότερες απειλές», απαριθμεί η ΜΚΟ: φόνους στη Μάλτα, στη Σλοβακία και στη Βουλγαρία, λεκτική και σωματική βία στη Σερβία ή στο Μαυροβούνιο, προπηλακισμούς και βία χωρίς προηγούμενο κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία (32η, +1) τόσο από πλευράς αστυνομικών, όσο και από πλευράς διαδηλωτών.

Η έκθεση του 2019 περιέχει πολλά και εξαιρετικά ανησυχητικά στοιχεία, ωστόσο ορισμένες χώρες συνεχίζουν να δείχνουν τον δρόμο, όπως η Νορβηγία, που παραμένει στην κορυφή της κατάταξης, η Φινλανδία (2η), ή η Κόστα Ρίκα (10η), εξαίρεση στην αμερικανική ήπειρο, μια χώρα όπου οι δημοσιογράφοι είναι σε θέση να εργάζονται με ηρεμία.

Άλλες χώρες άλλαξαν τελείως όψη λόγω αλλαγής κυβέρνησης ή καθεστώτος. Στη Μαλαισία (123η, +22), στις Μαλδίβες (98η, +22), στην Αιθιοπία (110η, +40) ή στην Γκάμπια (92η, +30), η έλευση νέων κυβερνήσεων έφερε μια πνοή καθαρού αέρα για τον Τύπο, σύμφωνα με τη ΜΚΟ.

Η ετήσια κατάταξη της RSF βασίζεται στην καταγραφή των επεισοδίων βίας εναντίον δημοσιογράφων καθώς και σε αναλύσεις δημοσιογράφων, νομικών και ερευνητών από όλο τον κόσμο. Η ΜΚΟ αποτιμά σε κάθε περιοχή την πολυφωνία, την ανεξαρτησία των ΜΜΕ, την ατμόσφαιρα που επικρατεί, την αυτολογοκρισία, το νομικό πλαίσιο, τη διαφάνεια και την ποιότητα των υποδομών στις οποίες βασίζεται η παραγωγή της ενημέρωσης.