Πέθανε ο Ματθαίος Πόταγας του Σινέ Πάλας – Η ιστορία του πιο παλιού κινηματογράφου της Αθήνας

Η βασική φιλοσοφία που υπηρετεί με συνέπεια σχεδόν για έναν αιώνα είναι να προβάλει μόνο καλές ταινίες. Αυτές που κάνουν τον θεατή να χαμογελάσει, να ευχαριστηθεί, να ανοίξει μία συζήτηση όταν ανάψουν τα φώτα. Ο Ματθαίος Πόταγας είναι ο παλιός κινηματογραφικός επιχειρηματίας και οι διηγήσεις του μας μεταφέρουν σε μία εποχή που οι γυναίκες πήγαιναν σινεμά με τη ρόμπα και οι θεατές τσακώνονταν για μία καλή θέση ή αν κάποιος πείραζε το κορίτσι του άλλου.

«Το σινεμά λειτουργεί ανελλιπώς από την πρώτη μέρα που άνοιξε. Είναι για εμάς προτιμότερο να προβάλουμε μία ταινία που δεν θα κάνει πολλά εισιτήρια, αρκεί ο κόσμος να βγει από την αίθουσα ευχαριστημένος. Η μεγαλύτερη απόλαυση είναι οι καλές κουβέντες που ακούμε στην έξοδο. Δεν κάνουμε εκπτώσεις σε αυτό. Ποτέ δεν κρίνουμε τις ταινίες από εμπορική σκοπιά», ξεκινάει την αφήγηση του ο κύριος Ματθαίος.

Στο Πάλας μία καλή ταινία παίζεται για πολλές εβδομάδες, ενώ με ένα εισιτήριο των 10 ευρώ μπορεί να δει κανείς τρεις ταινίες της επιλογής του. Ο κύριος Ματθαίος ζει μέσα στον κινηματογράφο από 8 χρόνων. «Τότε ήμουν μαθητής και στις διακοπές μου βοηθούσα στις μικροδουλειές. Από μικρός είχα μία φοβερή αγάπη, ένα πάθος για τον κινηματογράφο.  Από το 1953 ανέλαβα τη λειτουργία του Πάλας».

Κάποτε οι ουρές έφταναν μέχρι  την οδό Αγίου Φανουρίου, τον κάθετο δρόμο στην Υμηττού. «Δεν μπορώ να ξεχάσω τον συνωστισμό που δημιουργούνταν σχεδόν κάθε μέρα, ειδικά τις Κυριακές». Η παλιά εποχή του κινηματογράφου είχε καβγάδες και εντάσεις, καθώς ο κόσμος δεν είχε ακόμα εξοικειωθεί με τους κανόνες του. «Οι περισσότεροι ήταν τότε  ατίθασοι  και εριστικοί. Τσακώνονταν για τις θέσεις, μάλωναν αν πείραζε κάποιος το κορίτσι του άλλου, κάπνιζαν μέσα στην αίθουσα. Σε κάποιους παλιούς κινηματογράφους στην Ομόνοια έψηναν ρέγκες απ’ έξω, ενώ είχαν ταμπέλες που ζητούσαν από τους λουστραδόρους να αφήνουν έξω τα κασεδάκια τους. Ηταν άλλες εποχές».

Το Πάλας έχει αρκετούς θαμώνες, υπάρχουν όμως και άλλοι που όταν το επισκέπτονται για πρώτη φορά εντυπωσιάζονται. «Μόλις μπαίνουν μέσα εκπλήσσονται με την εμφάνιση του κινηματογράφου. Εχει μπουχτίσει ο κόσμος από τα μοντέρνα κτίρια με τις μικρές χαμηλοτάβανες αίθουσες. Μία εκκλησία όπως και ένας κινηματογράφος χρειάζεται ύψος και ευρύτητα για να προκαλεί δέος. Είναι και η γραμμή του καλή. Ημασταν πολλοί τυχεροί που είχαμε αρχιτέκτονα τον Βασίλειο Κασσάνδρα ο οποίος το έφτιαξε με έντονα στοιχεία Art Deco».

Ενα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα ήταν η εισβολή των Γερμανών τον Αύγουστο του 1944. «Εκείνη την περίοδο πραγματοποιούνταν συλλήψεις για να σταλούν εργάτες στη Γερμανία. Ενα βράδυ οι Γερμανοί εισέβαλαν στην ταράτσα του θερινού κινηματογράφου και ο διερμηνέας τους έδειξε τον πρώτο μου ξάδερφο. Εγώ άρχισα να φωνάζω και τελικά άρπαξαν και εμένα. Επειδή όμως ήμουν ο πιο μικρός στην οικογένεια με άφησαν ελεύθερο. Τον ξάδερφο μου όμως τον έστειλαν στη Γερμανία. Γύρισε μετά από έναν χρόνο, τον Οκτώβριο του 1945 σε κακό χάλι και πέθανε από φυματιώδη μηνιγγίτιδα. Παράξενη ιστορία. Δεν ήρθαν για να πάρουν πολλά άτομα. Εμαθα ότι κάποια στιγμή ο διερμηνέας ζήτησε να μπει δωρεάν στο σινεμά με την επίδειξη της ταυτότητας του και ο ξάδερφος μου αρνήθηκε. Μπορεί βέβαια να υπήρχαν και άλλοι λόγοι».

Το Πάλας είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Παγκρατίου που άλλαξε ριζικά μέσα στα χρόνια. «Εχουμε σχέση αμοιβαίας αγάπης με τη γειτονιά. Ο κινηματογράφος συνέβαλε στην καλλιέργεια του κόσμου. Η γειτονιά ήταν εντελώς διαφορετική παλιά. Το 1925 ο στρατός έκανε ασκήσεις στο Παγκράτι. Τον Χειμώνα κατέβαιναν οι τσοπαναραίοι από τη Ρούμελη με τα πρόβατα τους. Αργότερα ήρθαν οι πρόσφυγες και ιδρύθηκε ο Βύρωνας και η Καισαριανή. Η Βασιλίσσης Σοφίας είχε τότε στρατόπεδα και πολλοί αξιωματικοί κατοικούσαν στο Παγκράτι».

Προπολεμικά παίχτηκαν στο Πάλας ταινίες -σταθμοί για τον κινηματογράφο και υπερπαραγωγές. «Ο Τάφος του Ινδού ήταν μία ταινία που άρεσε πάρα πολύ και είχε φέρει κύματα κόσμου στα ταμεία. Εκείνη την εποχή μεσουρανούσε ο γαλλικός κινηματογράφος. Παρουσιάζονταν πολλές βιογραφίες όπως του Λουί Παστέρ και του Εμίλ Ζολά, αλλά υπήρχαν και πιο τολμηρές ταινίες. Θυμάμαι μία χαρακτηριστική με τίτλο «Οταν η Σαρξ προστάζει» που είχε κάνει αίσθηση για την εποχή της. Το Πάλας είχε πρωτοπορήσει και έχει προβάλει «σειρές» από τη δεκαετία του 30. Διαλέγαμε μία περιπετειώδη ταινία  με καβαλαραίους που τρέχανε και την κόβαμε σε κομμάτια. Αυτό ήταν ένα δικό μας σύστημα τότε».

Οι αλλαγές στις συνήθειες είναι σημαντικές. «Το σινεμά διαρκώς μεταλλάσσεται και εξελίσσεται. Στο μέλλον, η διαχείριση του κινηματογράφου θα είναι δυστυχώς διαφορετική. Οι ταινίες δεν θα προβάλλονται πια στις αίθουσες. Παλαιότερα υπήρχε ελεύθερος χρόνος. Ο κόσμος ερχόταν από τις δύο το μεσημέρι για να δει ταινία . Ειδικά οι γυναίκες εμφανίζονταν με τις παντόφλες και τις ρόμπες. Δεν υπήρχε το φοβερό τρέξιμο που υπάρχει σήμερα».

Ο κύριος Ματθαίος δεν έχει κουραστεί να κάνει την ίδια δουλειά εδώ και δεκαετίες. «Η αγάπη μου μεγαλώνει με τα χρόνια. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά από τον κινηματογράφο. Θα είναι η χειρότερη στιγμή της ζωής μου. Εξάλλου, δεν πρόκειται να πάρω ποτέ σύνταξη».

– Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento, φωτογραφίες:SOOC, Γιώργος Βιτσαράς