Πριν μιλήσουμε γι’ αυτήν την τόσο σημαντική ταινία στην ιστορία του πολωνικού κινηματογράφου, θα πρέπει να αναφερθούμε στον συγγραφέα του ομώνυμου διηγήματος. Ο Jaroslaw Iwaskiewicz(1894-1980), ήταν ένας πολύ σημαντικός διανοούμενος της Πολωνίας κατά τον 20ο αιώνα. Ήταν ποιητής, δοκιμιογράφος, δραματουργός και συγγραφέας.
Το 1933 εξέδωσε δύο διηγήματα με τίτλους: “Οι δεσποινίδες του Βίλκο” και στο “Στο δάσος με τις σημύδες”. Αυτά τα δύο διηγήματα σκηνοθετήθηκαν αρκετά χρόνια μετά, από τον Αντρέϊ Βάϊντα, στον κινηματογράφο. Ο Jaroslaw Iwaskiewicz μεταπολεμικά εξέδιδε την σπουδαιότερη λογοτεχνική εφημερίδα της Πολωνίας και διετέλεσε πρόεδρος της Πολωνικής Ένωσης Συγγραφέων.
Στο “Δάσος με τις Σημύδες” ο Βάϊντα μας αφηγείται την ιστορία ενός μουσικού στο κατώφλι του θανάτου που προσπαθεί να βρει την εσωτερική του γαλήνη σε μία αγροικία σε ένα δάσος.
Οι ταινίες που βασίζονται στα πεζογραφήματα του Jaroslaw Iwaskiewicz κατέχουν ιδιαίτερη θέση στην φιλμογραφία του Βάϊντα. “Στο Δάσος με τις Σημύδες», τις “Δεσποινίδες του Βίλκο” και την “Γλυκιά Έξαψη”, εμφανίζεται ένας λιγότερο γνωστός Βάϊντα ήσυχος, ιμπρεσιονιστής, εστιάζοντας στην φύση, γεμάτος από μελαγχολικό στοχασμό, στο πέρασμα του χρόνου. Μία μακρά και καρποφόρα περιπέτεια με το έργο του μεγάλου συγγραφέα άρχισε με “Το Δάσος με τις Σημύδες”, μία ταινία που εξέπληξε ακόμη και τον ίδιο τον σκηνοθέτη.
Πολλά χρόνια μετά ο Βάϊντα ανέφερε ότι εργαζόμενος στην προσαρμογή του διηγήματος του Jaroslaw Iwaskiewicz η οποία λάμβανε χώρα σε ένα απομονωμένο καταφύγιο δασοφύλακα, ανανεωνόταν, επειδή θα μπορούσε να ξεφύγει από πολιτικά θέματα και να εργαστεί σε κάτι που δεν είχε συνήθως χρόνο: ενατένιση της φύσης. Παρά την μοναδικότητά του “To Δάσος με τις Σημύδες” του Βάϊντα, ορατά υπαινικτικό, γεμάτο συμβολισμό, μπαίνοντας στη σφαίρα του μύθου.
“Το Δάσος με τις Σημύδες” βασίζεται σε μία σειρά αντιθέσεων και αντινομιών. Ο δασοφύλακαςΜπολεσλάβ (Daniel Olbrychki) είναι ένας υγιής, δυνατός άντρας που έχασε τη θέλησή του για ζωή μετά το θάνατο της συζύγου του. Αυτό έχει αντίκτυπο στην κόρη του Όλα. Μία εφιαλτική κούκλα με ξεσκισμένο πρόσωπο πιθανόν, το μόνο παιχνίδι του κοριτσιού αποτελεί τρομακτικό σύμβολο της παιδικής της ηλικίας. Ο Στανισλάβ (Olgierd Lukaszewicz) είναι το αντίθετο του Μπολεσλάβ – ενθουσιώδης και γεμάτος χαρά, θέλει να χαρεί τη ζωή σε όλες της τις διαστάσεις. Αργότερα μαθαίνουμε την αιτία αυτής της ευφορίας, πάσχει από φυματίωση στο τελευταίο στάδιο και τώρα περνά μία πρόσκαιρη περίοδο ανάκαμψης. Ήρθε από ένα ελβετικό σανατόριο στην κατοικία του αδερφού του, μόνο και μόνο για να πεθάνει.
Παραδόξως, η εμφάνιση του αδερφού αναζωογονεί την σκοτεινή οικία του Μπολεσλάβ. Ο Στανισλάβ παίζει πιάνο, παίζει με την μοναχική Όλα κι ερωτεύεται την αισθησιακή αγρότισσα Μαλίνα αρραβωνιαστικιά του τοπικού πυγμάχου. Αλλά από την αρχή, αυτός ο τεράστιος πόθος του για ζωή είναι σημαδεμένος από την σκιά του θανάτου. Το ωχρό πρόσωπο του άρρωστου άνδρα αποκαλύπτει μία θανάσιμη αρρώστια, το μεγάλο του χαμόγελο καλύπτεται από μία γκριμάτσα μυστηριώδους μάσκας και το λεπτό του σώμα μοιάζει αξιολύπητο όταν συγκρίνεται με τα μπράτσα του ξυλοκόπου Μίχαλ.
Παρουσιάζοντας την αργή διαδικασία του θανάτου, ο Βάϊντα δεν κάνει μία απαισιόδοξη ταινίαγεμάτη από πόνο και λύπη. Ο θάνατος του Στανισλάβ εγγράφεται στον αέναο κύκλο της ζωής αλλά και της φύσης. “Το Δάσος με τις Σημύδες” αρχίζει μέσα σ’ ένα σκοτεινό και χιονισμένο τοπίο αλλά καθώς η ιστορία εξελίσσεται, ο χειμώνας αντικαθίσταται από μία όμορφη ανθούσα άνοιξη.
Η φύση έχει πεθάνει αλλά έχει αναγεννηθεί, φέρνοντας μία νέα εποχή. Μία ανάλογη διαδικασία λαμβάνει χώρα στον πρωταγωνιστή. Μετά τον θάνατο του Στανισλάβ, ο Μπολεσλάβ αναζωογονείται ξαναποκτώντας ενδιαφέρον για την ζωή. Δεν είναι σύμπτωση που η δράση λαμβάνει χώρα την εποχή κοντά στο Πάσχα.
Η ταινία (διάρκειας 99’) έλαβε σειρά τιμητικών διακρίσεων. Στο 7ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Μόσχας(1971), ο Αντρέϊ Βάϊντα έλαβε το Χρυσό Βραβείο Σκηνοθεσίας. Στον DanielOlbrychki απονεμήθηκε το Βραβείο του Καλύτερου Ηθοποιού.
Ένα χρόνο νωρίτερα (1970), ο Jaroslaw Iwaskiewicz τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν για την Ειρήνη.
