Το εκπληκτικό κείμενο του Μανόλη Ανδρόνικου για το Eυρωμπάσκετ του 1987

Σαν σήμερα στις 14 Ιουνίου του 1987 ο Νίκος Γκάλης, ο Παναγιώτης Γιαννάκης και τα άλλα παιδιά της Εθνικής Ομάδας μπάσκετ, κατάφεραν να βγάλουν ολόκληρη την Ελλάδα στους δρόμους για να πανηγυρίσει την κατάκτηση του τροπαίου στο Ευρωμπάσκετ 1987.

Η τεράστια επιτυχία εκείνης της ομάδας ήταν και η πρώτη που πετύχαινε η χώρα μας σε εθνικό επίπεδο και αποτέλεσε έμπνευση για τον σπουδαίο καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο να γράψει ένα εντυπωσιακό κείμενο για τον άθλο της Εθνικής Ελλάδας.

Το κείμενο είναι από το βιβλίο «Η Οργάνωση Του Λόγου», του Άρη Γιαβρή, το οποίο πρόκειται για συλλογή κειμένων, βοήθημα για τα παιδιά της Γ’ Λυκείου.

Το συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύτηκε στο Βήμα στις 21/6/1987.

Ολόκληρο το κείμενο του Μανόλη Ανδρόνικου

«Αναξιφόρμιγγες Ύμνοι

Έτσι θα ταίριαζε ν’ αρχίσουμε τον λόγο μας για τους δικούς μας νικητές, όπως αρχίζει ο μεγάλος υμνητής των αρχαίων αθλητών τον δεύτερο Ολυμπιόνικό του. Φαντάζομαι τον Πίνδαρο να συνθέτει τον επινικό του γι’ αυτά τα δώδεκα παλικάρια που μας γέμισαν χαρά και περηφάνια, τις τελευταίες μέρες.

Τούτων, θα ’λεγε, «μαιομένων μεγάλαν αρετάν θυμώ λαβείν, των δε μόχθων αμπνοάν» (που λαχταρούσαν να κερδίσει η καρδιά τους τη με- γάλη αρετή και να βρουν ανακούφιση οι μόχθοι τους) «μέγα το κλέος αιεί» (μεγάλη η δόξα για πάντα).

Γιατί «αρεταί δ’ αεί μεγάλαι πολύμυθοι» (πάντα οι μεγάλες αρετές γεννούν πολλούς λόγους). Κι ακόμα «ει τις ανδρών ευτυ-χήσαις ή συν ευδόξοις αέθλοις ή σθένει πλούτου κατέχει φρασίν αυνή κόρον άξιος ευλογίαις αστών μεμείχθαι» (αν κάποιος άντρας ευτυχήσει ή με τους αγώνες που χαρίζουν όμορφη δόξα ή με τη δύναμη του πλούτου κι όμως χαλινώνει με το μυαλό του την ατέρμονη αλαζονεία, είναι άξιος να σμίξει στους επαίνους των πολιτών).

Όμως πώς να συνθέσεις επίνικο μαδώντας από δω και από κει φυλλαράκια από τα περίλαμπρα στεφάνια που έπλεξε ο Θηβαίος λυρικός;

Μπορούμε μονάχα να πούμε πως τα παιδιά αυτά μας χάρισαν το πιο απίστευτο δώρο: την ευτυχία ενός ολόκληρου λαού, που «απέθεσε» για λίγες μέρες «πάσαν την βιοτικήν μέριμναν» και κατάλαβε «ξυν όλη τη ψυχή» πως αξίζει να ζεις για «τ’ άχρηστα και τ’ ανωφέλευτα», για ένα όνειρο, μια ιδέα, μέσα σ’ ένα παραλήρημα γοητευτικό, σαν ν’ ακούς μια μουσική συμφωνία ή σαν να βλέπεις έναν ωραίο ζωγραφικό πίνακα. Μας έπεισαν πως όλοι μας και μπορούμε και θέλουμε να βγούμε από τις μικρόχαρες καθημε- ρινές μας έγνοιες.

Πρώτα λοιπόν και κύρια τους χρωστούμε αυτή την έξαρση.

Όμως η ομάδα των δώδεκα παιδιών με τον ηγέτη τους, τον προπονητή, μας δίδαξαν και πολλά άλλα. Με τον δικό τους τρόπο, κάθε βράδυ που κατέβαιναν στον στίβο, μας διάβαζαν το ευαγγέλιο του Μακρυγιάννη: «Τούτη την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί και αμαθείς, και πλούσιοι και φτωχοί, και πολιτικοί και στρατιωτικοί, και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι… δουλέψαμεν όλοι μαζί να τη φυλάμε κι όλοι μαζί, και να μη λέγει ούτε ο δυνατός “εγώ”, ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς “εγώ”; όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει ή χαλάσει να λέγει “εγώ”· όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λένε “εμείς”.

Είμαστε στο “εμείς” κι όχι στο ΄΄εγώ’’». Κι όποιος δεν το καταλάβαινε την ώρα του αγώνα, φρόντιζαν τα ωραία αυτά παιδιά να του πουν αμέσως ύστερα από τον αγώνα όταν με τον ιδρώτα στα φωτισμένα πρόσωπά τους έδιναν τη συνέντευξη.

«Όλα τα παιδιά παίξαμε», «θα προσπαθήσουμε να αναπληρώσουμε το κενό 1 Το κείμενο αυτό γράφτηκε με αφορμή την κατάκτηση του Πανευρωπαϊκού Κυπέλου, τον Ιούνιο του 1987, από την Εθνική μας ομάδα μπάσκετ. του τραυματία συμπαίκτη μας», «νιώθουμε σαν μια οικογένεια», ήταν οι φράσεις που επαναλαμβάνονταν από όλους κάθε βράδυ.

Όλοι τους ήξεραν πως κάποιος έδωσε πιο πολλά, όμως αυτός ο κάποιος ποτέ δεν είπε εγώ’ ούτε ο αρχηγός της ομάδας ούτε ο πιο λαμπρός πρωταγωνιστής, αυτός που ανακηρύχτηκε ο καλύτερος αθλητής των αγώνων.

Είπε σε μια από τις σπά- νιες εμφανίσεις του στην τηλεόραση: «χωρίς τα άλλα παιδιά δεν μπορώ να κάνω τίποτε». Μας δίδαξαν ακόμα πως πρέπει να έχεις πίστη σ’ αυτό που κάνεις. Πίστη έμπεδη και ακλόνητη όχι όμως παράλογη και ανεδαφική.

Ξεκίνησαν με φιλοδοξίες, αλλά και μετριοφροσύνη· ιεράρχηση των στόχων και συγκέντρωση για να τους επιτύχουν: να επιτύχουν την πρόκριση στους οχτώ- όταν το πέτυχαν, αγωνίστηκαν να είναι μέσα τους τέσσερις- το κατάφεραν κι αυτό- ήταν ικανοποιημένοι, αλλά δεν χαλάρωσαν την προσπάθειά τους· κατάφεραν να φτάσουν στον τελικό· θα μπορούσαν να είναι περήφανοι κι ευτυχισμένοι- κι εμείς μαζί τους· όμως ήταν η στιγμή της μέγιστης απόφασης, να παλέψουν για τη μεγάλη νίκη. Και αυτό που όλοι θεωρούσαμε ακατόρθωτο, αυτά τα δώδεκα παιδιά το κατόρθωσαν.

Το πώς, το είδαμε όλοι. Χρειάστηκε να μπουν όλοι στον αγώνα, ακόμη κι ο τραυματίας· κι όσο κι αν ήταν θαυμαστή η συμβολή αυτών που έπαιξαν τον μεγαλύτερο χρόνο, δεν ήταν λιγότερο πολύτιμη η προσφορά κι όλων των άλλων. Γιατί όλοι μαζί πίστεψαν στον κοινό στόχο και ο ένας εμψύχωνε τον άλλον, ξεχνώντας τους εαυτούς των. Σ’ αυτή την υπέρτατη ένταση μας αποκάλυψαν μιαν άλλη αρετή: την αντοχή τους, τη σωματική και την ψυχική.

Το «ευδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον κρίναντες» (κρίνοντας πως την ευδαιμονία την κερδίζει με την ελευθερία, και την ελευθερία με την ευψυχία) κέρδισαν την ευ- δαιμονία που τους άξιζε. Ο λαός μας λέει: «θέλει ψυχή», «είναι εμψυχωμένος» και καταλαβαίνει τι θα πει αυτό. Και τα παιδιά αυτά, που αποτελούν την πιο άξια αντιπροσωπεία αυτού του λαού, από την μακρινή Αστυπάλαια ο ένας, από τη Μακεδονία ο άλλος, από τις «χαμένες πατρίδες» ο τρίτος κι από τη μακρινή Αμερική μετανάστης ο τέταρτος, σίγουρα και είχαν ψυχή και ξέρουν τι θα πει «ψυχωμένος».

Όλες αυτές οι αρετές μπορούσαν όμως να μείνουν άγονες, αν δεν ήξεραν να τις υποτάξουν στις οδηγίες του ηγέτη τους, του ανθρώπου που ήταν υπεύθυνος για τις στρατηγικές και τακτικές κινήσεις του παιχνιδιού. Με μια συνειδητή πειθαρχία, που δεν έχει καμιά σχέση με τον καταναγκασμό, ακολουθούσαν τις οδηγίες που έπαιρναν, ο ένας διαδεχόταν τον άλλον ή καθόταν υπομονετικά στον πάγκο, όσο να έρθει η ώρα του, αν ερχόταν.

Κανένας δεν βαρυγκώμησε καμιά στιγμή και για τίποτα. Κι αν κάποιοι έκλαψαν, γιατί αναγκάστηκαν να διακόψουν τον αγώνα, ήταν γιατί ένιωθαν σαν να πρόδιναν τους συμπαίκτες τους, την ομάδα τους.

Και ξανάκλαψαν όλοι, αυτοί κι εμείς μαζί τους, όταν η θαυμαστή ψυχραιμία και αυτοσυγκέντρωση του συναγωνιστή τους οδήγησε στις δυο έσχατες εύστοχες βολές. Όμως αυτά τα παιδιά δεν τα θαυμάσαμε μονάχα- τα αγαπήσαμε.

Τα αγαπήσαμε για το ήθος τους και για το φρόνημά τους. Ατσάλινοι και μαχητι κοί ως την αυτοθυσία μέσα στον στίβο, γεμάτοι ευγένεια, ανθρωπιά, μετρι- οφροσύνη, απαλότητα, παιδιάστικη αθωότητα μόλις κέρδιζαν τη νίκη. Δεν μεθούσαν με την επιτυχία τους, αλλά είχαν πάντα τον καλό λόγο για όλους τους άλλους, τους φιλάθλους, τους δημοσιογράφους, προπάντων για τους αντιπάλους τους.

Ίσως ένα ποσοστό της νίκης τους να οφείλεται στο ότι ούτε μια στιγμή δεν υποτίμησαν τους αντιπάλους. Αναγνώριζαν την αξία τους, χωρίς αυτό να τους κάνει να λιποψυχούν. Ήξεραν πως το «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων», σημαίνει πως ο άριστος έχει να ξεπεράσει έναν πολύ καλό και δεν βασίζεται στην αδυναμία του ανταγωνιστή του. Ίσως ενσάρκωση και έκφραση όλων αυτών των αρετών να ήταν ο ηγέ- της τους, που με τόση σοφία και αγάπη τους οδήγησε από τη μια νίκη στην άλλη. Όλες του οι δηλώσεις συνόψιζαν όσα προσπάθησα να επισημάνω με πολύ αμυδρό τρόπο.

Ψύχραιμος, αντικειμενικός, μεθοδικός, χωρίς άλογες εξάρσεις ή καταπτώσεις προχωρούσε από τον έναν αγώνα στον επόμενο, νικητής ή ηττημένος αδιάφορο, έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη και στη δουλειά του και στα παιδιά του, που τα έβλεπε πάντα με μιαν απέραντη αγάπη.

Άφησα τελευταίο κάτι που είναι και το πιο σημαντικό: την αδιάκοπη, πολύχρονη και συστηματική δουλειά. Θα έπρεπε να το συμπεράνουμε και χωρίς να μας το πουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές, όμως πολύ καλά έκαναν και μας το τόνισαν πολλές φορές όλοι τους. Χωρίς αυτή τη σκληρή καθη- μερινή δουλειά που απαιτεί και μόχθο και θυσία, κανένα ταλέντο δεν ευδοκιμεί.

Είναι ανάγκη να το καταλάβουμε καλά εμείς οι Έλληνες αυτό που τα 12 αυτά ελληνόπουλα και ο προπονητής τους μας δίδαξαν τις 15 μέρες των αγώνων: συστηματική και πολύχρονη δουλειά είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην επιτυχία και σε γόνιμα αποτελέσματα.

Και ίσως η μεγαλύτερη προφορά που θα μπορούσαν να κάνουν οι χθεσινοί νικητές είναι να πείσουν τους νέους, για τους οποίους τώρα πια αποτελούν τα άξια πρότυπα, πως οι δικές τους αρετές αξίζει και πρέπει να γίνουν αρετές όλων.

Πως αν δεν κατορθώσουν όλοι να γίνουν εύστοχοι στα καλάθια, μπορούν να είναι εύστοχοι ο καθένας στον δικό του στόχο ή καλύτερα στους στόχους της ομάδας του. Σήμερα όμως η τιμή ανήκει στους 12 αυτούς και στον διδάσκαλο τους· που μας τίμησαν, μας έδωσαν μιαν ανεκτίμητη νίκη και μας ένωσαν όλους χωρίς εξαίρεση σ’ αυτή την τεράστια και τόσο μικρή γωνιά της γης, στον τόπο που όλοι φαίνεται πως αγαπούμε με πάθος ασυγκράτητο.

Τους ευχαριστούμε και τους ευχόμαστε να ’ναι γεροί και ωραίοι.

Μανόλης Ανδρόνικος
ΤΟ ΒΗΜΑ, 21/6/1987»